De Gereformeerde Kerk te Mijdrecht (1892).

• ( < Naar deel 2 ) – In deel 1 en deel 2 werd het ontstaan van de Gereformeerde Kerk te Mijdrecht beschreven. De resterende geschiedenis van De Gereformeerde Kerk te Mijdrecht gaan we in zeer grote lijnen en in snelle vogelvlucht bij langs. We beperken ons daarbij voornamelijk tot de kerkbouw

Ds. J. Koning J.W.zn. (van 1893 tot 1906).

Ruim een jaar na ds. H. de Koning (1855-1921) deed op 12 november 1893 ds. J. Koning J.W.zn. (1866-1906) intrede in Mijdrecht, ook in combinatie met de kort daarvoor zelfstandig geworden Gereformeerde Kerk te Uithoorn.

Een van de verschillen tussen beide collega’s hing samen met de visie op de predikantsopleiding. Ds. De Koning was sterk voor het behoud van de Theologische School te Kampen, terwijl ds. Koning veel gelegen was aan het primaat van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ds. Koning was niet voor niets een groot bewonderaar van zijn leermeester dr. A. Kuyper (1837-1920), die in 1880 samen met anderen de Vrije Universiteit had opgericht. Toen een commissie in opdracht van de generale synode een advies uitbracht over de toekomstige opleiding van predikanten, ontstonden ook in de Mijdrechtse gemeente spanningen. De synodecommissie vond namelijk dat de VU de wetenschappelijke vorming van de aanstaande predikanten ter hand moest nemen, terwijl de Theologische School dan als een soort van seminarie de praktische bekwaamheid van de predikanten op hoger peil moest brengen.

De kerkenraad van Mijdrecht sprak uiteraard ook over de conceptregeling, maar men achtte zich ‘niet bevoegd’ om over een en ander te oordelen. Dat wilde niet zeggen dat de kerkenraadsleden geen mening hadden! Kampen moest hoe dan ook behouden blijven! Daarover geen twijfel. Dr. H. Bavinck (1854-1921) – hoogleraar in Kampen – dacht een compromis te hebben gevonden: de Theologische School te Kampen als theologische faculteit van de Vrije Universiteit. De kerkenraad voelde daar wel wat voor, maar de volgende synode achtte het voorstel van de commissie niet uitvoerbaar. Ze besloot dan ook ‘den bestaanden toestand te bestendigen en de Theologische School als inrichting der Kerken te handhaven en te bevestigen’. De kerkenraad kon het daar vermoedelijk onder invloed van ds. De Koning wel mee eens zijn en verzocht de classis met het besluit van de synode in te stemmen.

Het voorstel van dr. Bavinck werd door de synode echter niet aangenomen. Dat was voor een aantal Gereformeerde Kerken tegen het zere been, omdat men twee opleidingen teveel van het goede vond. Het daarop volgende advies van 25 predikanten (onder wie de Kamper hoogleraren H. Bavinck en P. Biesterveld (1863-1908) behelsde heel simpel: Geen zelfstandige theologische school in Kampen meer, maar in het vervolg binnen de Vrije Universiteit als opleidingsschool dienst te doen. Ontzettend veel protest rees daartegen en dat was te zien in de grote aantallen bezwaarden die op 9 april 1902 bijeenkwamen in Utrecht. Er kwam een Contra-Advies van drieëntwintig ondertekenaars.

De synode van augustus/september 1902 besloot het overigens door haar aangenomen voorstel van Bavinck en Biesterveld c.s. op advies van ds. B. van Schelven (1847-1928) van Amsterdam niet uit te voeren omdat men een kerkscheuring vreesde. In 1902 namen dr. H. Bavinck en ds. P. Biesterveld hun benoeming als hoogleraar aan de Vrije Universiteit aan, en vertrokken vanuit Kampen naar Amsterdam. Een behoorlijk aantal studenten ging met hen mee.

Ds. J. van Loo (van 1907 tot 1924).

Ds. J. Koning had op 14 juli1906 afscheid van Mijdrecht genomen, zodat – opnieuw in combinatie met de kerk van Uithoorn – ds. J. van Loo (1875-1944) uit het Friese Winsum beroepen werd. Op 3 november 1907 deed hij intrede. Hij zou ongeveer 17 jaar aan de kerk van Mijdrecht verbonden blijven. Ook ds. H. de Koning was er nog steeds werkzaam.

Tijdens de ambtsperiode van ds. Van Loo vonden verscheidene veranderingen plaats in het kerkelijk leven in Mijdrecht. Zo werd onder veel meer de verhouding tot de plaatselijke hervormde gemeente  langzamerhand wat beter, al bestonden er nog grote principiële bezwaren tegen de hervormde kerk. Ook maken de notulen minder frequent melding van de behandeling van tuchtgevallen, waaruit het beeld oprijst dat men iets minder streng werd, al hield de kerkenraad de vinger stevig aan de pols.

Een nieuwe kerk (1919).

Ook van groot belang was het dat de kerk van Mijdrecht in 1919 een nieuw kerkgebouw kreeg. Sinds juli 1887 werden de kerkdiensten, zoals al opgemerkt, gehouden in de verbouwde vroegere boerderij van de voormalige hervormde president-kerkvoogd. Maar het gebouw begon mankementen te vertonen. Ds. Van Loo stelde in 1912 voor – in het zicht van het vijfentwintigjarig bestaan van de kerk van Mijdrecht – het oude gebouw om te ruilen voor een nieuwe kerk. De ‘Commissie voor de Stoffelijke Zaken’ (de Commissie van Beheer) vond dat ook, want de financiële situatie van de kerk was vooral sinds 1910 – toen zich steeds meer boeren in de streek vestigden – vooruitgegaan.

Een Commissie voor het Kerkbouwfonds werd opgericht en in 1913 stelde deze voor om met bouwen te beginnen. Daar werd tegenin gebracht, dat de kerkgangers in de Buurt niet overtuigd waren van de slechte staat van het kerkgebouw. Dus een rondgang om geld bijeen te harken zou daar vermoedelijk niet veel opbrengen. Uiteindelijk werd toch besloten een rondgang door heel de gemeente gehouden. In 1915 was ongeveer fl. 6.000 binnengekomen en er was ook al een bouwplan gemaakt. Toch ontstond enige vertraging, maar de bouwkosten stegen in die tijd ook. Aanvankelijk dacht men met fl. 13.000 klaar te zijn, maar in 1916 bleek dat de kosten ongeveer fl. 17.000 zouden bedragen. Enkele leden van de Commissie traden af en opnieuw kwam er vertraging.

De kerk in gebruik genomen (1919).

Want pas op 13 februari 1918 was men het er over eens dat ‘de toestand van ’t Huis des Heeren ten onsent geworden is een schande voor de gemeente’ en als het zo zou blijven, zou ds. Van Loo ook nog wel eens een beroep naar elders kunnen aannemen (hij had kort daarvoor voor een beroep bedankt). Toen was de kogel gauw door de kerk. Op 31 mei werden de bouwplannen in de kerkenraad besproken en in juni stemde de gemeentevergadering voor (nadat de predikant psalm 127 gelezen had: “Zo de HEERE het huis niet bouwt, te vergeefs arbeiden des zelfs bouwlieden daaraan”, enz.). Uiteindelijk gingen de kosten fl. 25.000 bedragen ‘met behoud van de toren’. Want men wilde de toren – ondanks de bezuinigingen in de bouwplannen – niet kwijt!

Eind juli 1918 werd de laatste dienst in de oude kerk gehouden. De kerk werd kort daarop afgebroken.

De eerste steen voor de nieuwe kerk was ondertussen gelegd en de bouw vorderde voorspoedig. Op Tweede Paasdag 1919 (21 april) kon de nieuwe kerk in gebruik genomen worden. De inmiddels bijna 800 leden tellende gemeente betaalde nog steeds twee predikanten en bovendien een groot deel van het weduwengeld van de weduwe van een overleden predikant. Met andere woorden: de offervaardigheid van de gemeenteleden was groot.

Overigens overleed ds. H. de Koning in 1921 en telde de Gereformeerde Kerk te Mijdrecht weer één predikant.

De predikanten vanaf 1925.

Van 1926 tot 1930 stond ds. A.K. Krabbe (1895-1979) in Mijdrecht. Hij werd in 1931 opgevolgd door ds. F. de Vries (1901-1978) uit Raamsdonk, die in 1935 vertrok. Van 1936 tot 1940 was ds. J.C. Gilhuis (1908-1993) predikant te Mijdrecht en ds. F. Pijlman (1911-2001) van 1942 tot 1946.

Langer stond ds. J.B. Vanhaelen (1899-1981) in de kerk van Mijdrecht, namelijk van 1947 tot 1965. Ds. H. Kuiper (1932-2006) volgde hem in 1966 op. Hij bleef tot 1971 en na hem kwam ds. J. van Wijngaarden (*1912-1998) naar Mijdrecht, die hier van 1972 tot 1977 predikant was. Ongeveer vijftien jaar lang stond ds P.M.J. Hoogstrate (*1947) in het dorp, namelijk van 1979 tot 1994, tot hij in 1995 opgevolgd werd door ds. C. Burger (*1949), die ongeveer tien jaar aan de kerk van Mijdrecht verbonden was, namelijk van 1995 tot 2005. Per 1 januari 2006 werden de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente in Mijdrecht opgeheven en ontstond de Protestantse Gemeente.

De nieuwe kerk aan de Prins Bernhardlaan (1973).

Jarenlang was de kerk in gebruik geweest. Maar uiteindelijk werd het noodzakelijk een nieuwe kerk te bouwen. Aanvankelijk was het niet duidelijk of het eigenlijk wel nieuwbouw moest worden en of men zich niet zou kunnen beperken tot de verbouw van de oude kerk. Al in de ambtsperiode van ds. Kuiper was op 23 maart 1971 besloten voor nieuwbouw, waartoe de kerkenraad uiteindelijk op 7 september definitief 1972 besloot. Dus werd toen de aanbesteding gehouden, waaruit bleek dat de laagste inschrijving fl. 531.000 aangaf, inclusief een nieuw orgel. En de aannemer dacht ongeveer 150 dagen voor de bouw nodig te hebben.

Het enthousiasme van de gemeenteleden voor deze onderneming bleek in ieder geval duidelijk uit het feit dat door hen veel zelfwerkzaamheid aan de dag gelegd werd bij de bouw van de kerk, wat ongetwijfeld een positieve invloed had op de betaalbaarheid van de kerk. Op woensdag 3 oktober 1973 kon de nieuwe gereformeerde kerk in gebruik genomen worden.

Het orgel werd op 2 mei 1974 in gebruik genomen. De Oud Papier Actie (OPA) had daarvoor maar liefst een halve ton opgebracht. OMA (‘Ook Moeders Actief’) had een bijdrage geleverd door te zorgen voor de kerkklok. De kerkdiensten waren tijdens de bouw gehouden in de hervormde Janskerk.

Protestantse Gemeente (2006).

Per 1 januari 2006 gingen de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente te Mijdrecht samen verder als Protestantse Gemeente. Naast de Janskerk is ook De Rank als protestants kerkgebouw in gebruik.

De ledentallen van De Gereformeerde Kerk te Mijdrecht.

Bronnen onder meer:

Gemeenten en predikanten van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Leusden, 1992

J. Haitsma, Hervormd Mijdrecht in de loop van vier eeuwen van 1568 tot 1973. Mijdrecht, 1982

—, 100 jaar Gereformeerde Kerk Mijdrecht. Mijdrecht, 1987

Jaarboeken (ten dienste) van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Goes, div. jrg.

J.J. Westerbeek van Eerten, Van Sittim tot Gilgal. Gedachtenisrede gehouden op 3 mei 1912 te Mijdrecht ter herdenking van de Reformatie der Kerk aldaar in het jaar 1887. Mijdrecht, 1887

© 2022. GereformeerdeKerken.info