De laatste jaren van gereformeerd Groningen…
Vanaf 2001 vergaderden de kerkenraden van de twee nog resterende Gereformeerde Stadskerken, die van Groningen-Noord en die van Groningen-Zuid, in federatief verband gezamenlijk. Ook daarvóór was al regelmatig overleg geweest, omdat het de bedoeling was te komen tot een fusie van de beide genoemde Stadskerken tot één Gereformeerde Kerk te Groningen.
‘Het fusiespook waart rond‘: Van één naar vier en van vier naar één.
De beide kerken hadden al eerder fusieprocessen doorgemaakt. In 1957 werd de grote ongedeelde Gereformeerde Kerk te Groningen gesplitst in vier zelfstandige kerken: Groningen-Zuid (als rechtsopvolger van de gezamenlijke stadskerken), Groningen-Noord, Groningen-West en Groningen-Oost. Door onder meer een sterke daling van het ledental werden in 1969 de kerken van Noord en Oost samengevoegd tot de Gereformeerde Kerk te Groningen-Noord/Oost, en in 1986 fuseerden de kerken van Noord/Oost en West tot de Gereformeerde Kerk te Groningen-Noord. Per 1 januari 1993 werd de Gereformeerde Kerk van Groningen-Helpman, die in 1933 was geïnstitueerd, samengevoegd met de Kerk van Groningen-Zuid; zo ontstond de ‘nieuwe’ Gereformeerde Kerk te Groningen-Zuid.
De ‘leegloop’ van beide nog resterende Gereformeerde Kerken (Noord en Zuid) ging onverminderd voort. Bovendien was het Samen-op-Weg-proces met de Groninger Hervormde Gemeente (die evengoed last had van ledenverlies) inmiddels ver gevorderd. Vandaar dat besloten werd de beide Gereformeerde Kerken (Noord en Zuid) te laten fuseren tot één ongedeelde Gereformeerde Kerk te Groningen. Deze fusie vond plaats per 1 juli 2002, maar pas nadat eerst gewerkt werd aan de gezondmaking van de financiën.
Onderwerpen van gesprek in de laatste jaren.
Na de fusie in 2002 waren de belangrijkste onderwerpen van gesprek op de kerkenraad de voorbereiding van de fusie met de Hervormde Gemeente en de besprekingen over het in 2001 aan de hervormd/gereformeerde Algemene Kerkenraad (i.o.) aangeboden Structuurrapport Groningen-Stad (in 2001). Daarin werden vergaande maatregelen voorgesteld om de financiële toekomst van de op te richten protestantse gemeente veilig te stellen. Dat dit geen makkelijke opgave was spreekt voor zich, gezien de nog steeds aan beide kanten teruglopende ledentallen, waardoor ook de financiën een probleem vormden. Een vermindering van de predikantsformatie werd voorgesteld, samen met het afstoten van kerkgebouwen, voor zover dat niet al in de jaren daarvoor gebeurd was. In het Structuurrapport werd onderkend dat de uitvoering van deze maatregelen een verdere afkalving van het ledenbestand zou kunnen veroorzaken.
Op wijkniveau moest – na de sluiting van de gereformeerde Oosterkerk – aandacht besteed worden aan de integratie van de gereformeerde Oosterkerkwijk en de wijkgemeente van de hervormde Nieuwe Kerk. Ook was na de sluiting van de gereformeerde Stadsparkkerk, per 1 januari 2000, de aldaar kerkende gemeente gefedereerd met de SOW-gemeente Immanuelkerk.
In 2001 gaf de gereformeerde wijkgemeente rond de Emmaüskerk in de wijk Lewenborg te kennen graag als zelfstandige Gereformeerde Kerk verder te willen gaan, zodat gefuseerd kon worden met de Hervormde Gemeente Oosterhunze. De Kerkenraad voor Algemene Zaken van de Gereformeerde Kerk besloot daarvoor toestemming te geven ‘zodra een bevredigende oplossing voor de financiën’ gevonden was. Over de voorgenomen verzelfstandiging moest het gereformeerde deel van de wijkraden gehoord worden. Geen van de wijkraden had tegen de verzelfstandiging bezwaar, die dan ook in 2004 plaatsvond.
Ondertussen werd aan de leden van de Groninger Gereformeerde Kerk gelegenheid gegeven zich uit te spreken over de landelijke vereniging tussen de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Nederlandse Hervormde Kerk. Op de daartoe georganiseerde gemeenteavond, op 2 oktober 2003, waren ongeveer dertig personen aanwezig. ‘De gevoelens ten aanzien van de kwestie van de vereniging liepen uiteen van zeer afwijzend tot sterk positief’.
Een ander gespreksonderwerp was de verkoop van OB-19 (Oude Boteringestraat 19). Daarin was lange tijd het (gezamenlijke) Centraal Kerkelijk Bureau van de Gereformeerde Kerken in de stad Groningen gevestigd. De SOW-wijkgemeente Centrum (rond de Nieuwe Kerk) gebruikte het gebouw bovendien voor wijkactiviteiten. De stichting die het pand exploiteerde deelde echter in 2003 mee, dat het niet meer goed mogelijk was een sluitende exploitatie van het zeer grote pand te waarborgen. Men besloot daarop een veel kleiner pand in de Nieuwe Boteringestraat te kopen, en OB-19 van de hand te doen. Het kerkelijk bureau werd opgenomen in het hervormde kerkelijk bureau aan de Oosterweg.
Veel tijd werd besteed aan de samensmelting van de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente in de stad Groningen. De beide kerkenraden hadden ondertussen de ‘Algemene Kerkenraad in oprichting’ (AKio) gevormd. De gewenste predikantsformatie vormde natuurlijk weer een belangrijk onderdeel van de besprekingen over het samengaan van de beide gemeenten. Een teruggang van het ledental maakte een vermindering van de formatie nodig. Dat dit voor de pastorale zorg in de wijkgemeenten op bezwaren kon stuiten was een punt van aanhoudende zorg. Ook de financiën baarden zorg; wat te doen met ‘slecht’- of niet-betalende leden? Hoe konden leden worden gemotiveerd om wel of meer te geven? Om ook in dit opzicht tot beleid te komen werd een ’Geldwervingsplan’ opgesteld.
Andere onderwerpen die in de periode 2002 tot 2005 aan de orde kwamen waren de opvang van dakloze vluchtelingen, de jaarlijkse Actie Kerkbalans, de goedkeuring van begrotingen en financiële verslagen van kerkenraad, diaconie en wijkgemeenten, maar ook het houden van cantatediensten, het opstellen van beleidsplannen, de gang van zaken rond het stedelijk kerkblad Kerk in Stad, rond het kerkelijk bureau, en natuurlijk het komen tot de ene Protestantse Gemeente in de stad.
In april 2004 namen beide kerkenraden, de Kerkenraad voor Algemene Zaken van de Gereformeerde Kerk en de Centrale Kerkenraad van de Hervormde Gemeente, unaniem het besluit te komen tot de vorming van de Protestantse Gemeente Groningen. Dat een beleidsplan voor de te vormen gemeente van het grootste belang was, spreekt voor zich. Aan de opstelling daarvan werd dan ook veel tijd en energie besteed, evenals aan de ‘plaatselijke regeling ten behoeve van het leven en werken van de Protestantse Gemeente (met wijkgemeenten) te Groningen’. Ook moesten nieuwe wijkgrenzen worden vastgesteld.
De Protestantse Gemeente te Groningen (2005).
Uiteindelijk werd op 6 januari 2005 in de Martinikerk in de stad de Verenigingsbijeenkomst gehouden. Door de tekening van het verenigingsbesluit was de Protestantse Gemeente Groningen een feit. Op initiatief van gereformeerde predikanten werd daar in de vorm van een kleine tentoonstelling een overzicht gegeven van de geschiedenis van de Gereformeerde Kerk(en) te Groningen; daaraan werkte ook de redactie van de huidige website GereformeerdeKerken.info mee.
Bron:
Archief van de Gereformeerde Kerk te Groningen (2002-2005), in: G.J. Kok, Inventaris van de archieven der Gereformeerde Kerken te Groningen-Zuid (1957-2002), Groningen (2002-2005), Groningen-Helpman (1933-1993) met drie bijlagen. Groningen, 2007
© 2021. GereformeerdeKerken.info