Ds. M. de Regt (van 1948 tot 1951).

( < Naar deel 2 ) – Na het vertrek van ds. Van Popta was de kerk van Vianen ruim anderhalf jaar vacant. De financiële tekorten waren oorzaak van het uitstel van het beroepingswerk.

In oktober 1947 werd dan toch een predikant beroepen, in de persoon van ds. M. de Regt (1905-1970). Op 11 januari 1948 deed hij in trede in Vianen.

Het orgel – dat in 1931 was aangeschaft – had intussen kuren gekregen, zodat de kerkenraad moest besluiten een ander instrument aan te schaffen. Het werd gebouwd door orgelbouwer Valckx en Van Couteren in Rotterdam.

Het instrument had  twee klavieren en een pedaal. Aanvankelijk werd het orgel niet alleen door de organist, maar ook door zgn. ‘orgeltrappers’ bediend. Deze laatsten verrichtten zwaar werk door de aan de blaasbalg gemonteerde hefbomen met hun voeten op en neer te bewegen, zodat lucht in de blaasbalg kwam en de muziek een kans kreeg. Het trappen van de hefbomen moest regelmatig gebeuren, omdat de orgelklanken anders een onregelmatig geluid kregen. Later werd het orgel voorzien van een elektrische windmotor.

De Gereformeerde Kerk te Vianen telde ook een aantal verenigingen voor jeugdwerk. In 1899 was bijvoorbeeld de Jongelingsvereniging ‘Onderzoek Kweekt Kennis’ opgericht, die in 1949 haar vijftigjarig bestaan herdacht. Twee jaar later vierde de Meisjesvereniging ‘Waakt en bidt’ haar jubileum. Maar er waren ook nog een knapenvereniging en een kleine meisjesvereniging.

Ds. G. ter Steege (van 1952 tot 1956).

Nadat ds. De Regt op 2 september 1951 afscheid genomen had, kon op 6 juli 1952 de volgende predikant intrede doen, in de persoon van ds. G. ter Steege (1921-1982). “Hij was vriendelijk, bescheiden en eenvoudig, Hij had geen ‘show’, zoals vele anderen. Maar je voelde dat achter dit eenvoudige uiterlijk een wereld schuilging van vriendelijkheid, menselijkheid en diepte. Hij was in zijn Leeuwarder periode docent Nieuwe Testament aan de hervormde catechetencursus in Leeuwarden en nam ook deel aan de examens Nieuwe Testament van classis en particuliere synode. (…) Hij was een merkwaardig gezegend mens. Kleine kinderen waren dol op hem. Maar ook de tienerjeugd hing altijd in grote slierten om hem heen. Eindeloos lang was de lijst van jongeren, die ieder jaar belijdenis bij hem deden”.

Geen wonder dat ook het kerkelijk jeugdwerk bij hem in goede handen was. Na een paar jaar ‘proefgedraaid’ te hebben werd in 1954 de Jeugdraad opgericht, die het verenigingsleven moest coördineren, vergemakkelijken en stimuleren. Twee kerkenraadsleden, bestuursleden van de JV en de MV (elk een), en de leid(st)ers van de jeugdverenigingen voor jongeren tot 16 jaar vormden het bestuur. Om de jeugd op zaterdag van de straat te houden begon men in 1955 met een instuif in de kleuterschool. Twee jaar later was de nieuwigheid er kennelijk af, verminderde de belangstelling zienderogen en werd de Jeugdraad opgeheven. Eind jaren ’60 werd een nieuwe poging ondernomen om tot de oprichting van een Jeugdraad te komen. Hoe dan ook, vooral het jeugdwerk vergde veel meer lokaalruimte dan in de kerk beschikbaar was. Vandaar dat men (overigens vergeefse) plannen maakte voor de oprichting van een jeugdgebouw.

De predikant was oprichter van het eerste eigen kerkblad, ‘Rond de Kerk’ genaamd, de voorloper van het latere blad ‘Onder Ons’. Het had vooral als bedoeling de onderlinge samenhang en band in de gemeente te versterken. De band tussen predikant en gemeente werd echter op 14 oktober 1956 verbroken, toen hij afscheid nam van Vianen en naar de kerk van Amsterdam-Noord/Buiksloot vertrok. Maar ook na zijn vertrek onderhield hij nog vele contacten met zijn vroegere gemeente en bleef vooralsnog ook de meditaties in het kerkblad schrijven.

Tijdens het predikantschap van ds. Ter Steege werd ook gesproken over de bouw van een nieuwe kerk, die minstens fl. 50.000 zou moeten gaan kosten. Dat vond men in verband met de vaak niet bijzonder rooskleurige financiële situatie van de kerk te duur. Vandaar dat men in 1953 besloot de kerk een flinke opknapbeurt te geven. Dat kostte minder dan de helft, hoewel ook nog fl. 20.000. Op 8 april 1954 kon de kerk weer in gebruik genomen worden.

Het jaar daarop werd een autodienst voor bejaarden ingesteld. Hulpbehoevenden en ouden van dagen konden zo ondanks hun beperkte mobiliteit toch de kerkdiensten bijwonen.

Ds. Th.W.A. Rijper (van 1957 tot 1961).

Kandidaat Th.W.A. Rijper (1928-1985) nam het op hem uitgebrachte beroep naar de kerk van Vianen aan en deed op 30 juni 1957 intrede. Ruim vier jaar gaf hij in Vianen ‘een bevrijdend en verblijdend Woord’ door; preken deed hij graag.

De vrouwelijke gemeenteleden kregen in 1953 ook in de Viaanse Gereformeerde Kerk al het kies- en stemrecht. “Steeds meer treedt de vrouw naar voren, krijgt ook de vrouw de kans actief te werken”. Dat schreef mevrouw Rijper in 1960, toen zij het initiatief nam tot de instelling van het Vrouwenzendingsthuisfront, zoals ook in vele andere Gereformeerde Kerken gedaan werd. In Vianen begon “een actie voor de inrichting van kraamklinieken in verre landen”.

Evangelisatie.

Natuurlijk was ook de kerk van Vianen al sinds lang bezig met evangelisatiewerk. Men bezocht nieuwkomers in Vianen van wie men door ingekomen attestaties wist dat ze van oorsprong gereformeerd waren, maar – naar al snel bleek – de kerk in Vianen nooit bezochten. Bij hen ging de kerkenraad op bezoek en daarbij overhandigden de broeders vaak een boekje van ds. Js. van der Linden (1852-1926), dat als titel droeg: ‘Waarom zijt gij lid eener Gereformeerde Kerk?’

Maar pas in de jaren ’50 kwam er een heuse evangelisatiecommissie, waar de kerkenraad voordien niet aan wilde. In de tijd van ds. Rijper kwam er langzaam meer aandacht voor de evangelisatiearbeid en sinds 1958 werd een deel van de opbrengst van de verjaardagsbusjes overhandigd aan de evangelisatiecommissie. In 1958 werden bovendien evangelisatieweekclubs voor de buitenkerkelijke jeugd opgericht. Voor hen werd op Tweede Kerstdag een evangelisatiebijeenkomst gehouden terwijl de commissie ook het evangelisatieblad Elisabethbode verspreidde. Van belang was ook dat de commissie met de lezers van het blad gesprekken probeerde aan te knopen.

En verder…

De ledentallen van de jeugdverenigingen liepen in de jaren ’50 terug, terwijl bovendien lang niet alle gereformeerde jeugd zich als lid had aangemeld. Toen in het winterseizoen van 1960/1961 besloten werd de JV en de MV samen te voegen als Gereformeerde Jeugd Vereniging (GJV) ‘In ’s Konings dienst’, was het aantal leden in totaal nog slechts iets meer dan tien. Maar de samenvoeging verhoogde de aantrekkingskracht! Het werd er immers door het samengaan ongetwijfeld gezelliger. Zo groeide het ledental gestaag en ontstond uiteindelijk een actieve GJV met ‘uitwisselingsweekends’ met GJV’s uit andere plaatsen, enz. Met medewerking van de kerkenraad vond de jeugd in het Hocofa-gebouw een eigen ruimte. In 1977 verkasten de jongelui naar een lokaal van de vroegere School met den Bijbel aan de Voorstraat.

• In zevenmijlslaarzen naar het heden (1975 tot nu).

De predikanten.

Tussen 1963 en 2014 (toen de Protestantse Gemeente Vianen gevormd werd) dienden de volgende predikanten de Gereformeerde Kerk: ds. J.C. Langeveld (1938-1999) van 1963 tot 1966; ds. E. Groenenberg (*1932) volgde hem in 1967 op tot zijn afscheid in 1972; ds. J.A. van Hooijdonk (*1943) stond in Vianen van 1973 tot 1980 – tijdens zijn ambtsperiode werd de nieuwe kerk De Hoeksteen in gebruik genomen; ds. W.H.G. Sienot (1949-1995) stond van 1980 tot 1988 op de Viaanse gereformeerde preekstoel en hij werd in 1989 opgevolgd door ds. A.J.O. van der Wal (*1953), die tot 1997 predikant in Vianen was. Ds. A. van Vliet (*1955) kwam in 1998 naar Vianen en bleef tot 2003; ds. R.M. den Hertog (*1954) stond in Vianen vanaf de vorming van de Protestantse Gemeente in 2014 tot heden.

Een nieuwe kerk (1975): ‘De Hoeksteen’.

Sinds 1965 werd vele jaren gesproken over de eventuele bouw van een nieuwe kerk, want de oude kerk in de Kerkstraat werd inderdaad oud en voor de groeiende gemeente bovendien te klein. Natuurlijk werd aanvankelijk overlegd over het verbouwen en vergroten van de Kerkstraat-kerk, wat in ieder geval niet minder dan fl. 150.000 zou gaan kosten; en dan was de inventaris nog niet meegeteld. Verder was de Kerkstraat een smalle straat, waardoor de vergrote kerk minder goed bereikbaar zou zijn. Het duurde tot 1968 eer de kerkenraad definitief ging nadenken over nieuwbouw. Een gemeentevergadering liet zien dat de meerderheid van de gemeenteleden nieuwbouw wel zag zitten. Een Plancommissie stelde bouwvoorstellen op, waarmee men in 1971 gereed kwam, zodat de Bouwcommissie in het leven geroepen werd.

Natuurlijk werden financiële acties gehouden om het benodigde geld bijeen te brengen. Intussen werd architect Arco Cooiman aangetrokken om schetstekeningen te maken voor een nieuwe kerk aan de Groenekade 7. In de plannen was ‘ontmoeting’ een belangrijk uitgangspunt. De kosten bedroegen inclusief inventaris ongeveer fl. 800.000. De kerk zou 350 zitplaatsen tellen, maar als puntje bij paaltje kwam kon dat aantal worden uitgebreid tot 500. Vijf tot zeven vergaderruimten werden in de plannen opgenomen.

Een spontaan ingestelde commissie zorgde er enkele jaren later voor dat gelden bijeengebracht werden voor de bouw van een klokkentoren, die oorspronkelijk niet in de plannen was opgenomen. De kerk werd op 14 mei 1975 in gebruik genomen, terwijl eind december 1984 de luidklok van De Hoeksteen – dat was de naam van de nieuwe kerk – voor het eerst klonk!

Een nieuw orgel.

Het in 1949 in gebruik genomen derde orgel in de oude kerk in de Kerkstraat werd niet meegenomen naar De Hoeksteen. Aanvankelijk werd gebruik gemaakt van een elektronisch orgeltje. Maar de plannen voorzagen toch echt in een heus kabinetorgel dat voor fl. 18.000 werd aangeschaft. Het was gebouwd in 1844 (!) door een orgelfirma uit Rotterdam en het instrument was voorzien van een klavier met aangehangen pedaal.

Protestantse Gemeente te Vianen (2014).

Nadat op 1 januari 2014 de Protestantse Gemeente te Vianen werd gevormd, werd De Hoeksteen in 2019 voor de protestantse erediensten buiten gebruik gesteld. Tegenwoordig houdt een Baptistengemeente er haar diensten.

Ledentallen van De Gereformeerde Kerk te Vianen.

Bronnen onder meer:

F.L. Bos, Archiefstukken betreffende de Afscheiding van 1834. Deel III, Eind 1835-oktober 1836. Kampen, 1942

Joh. de Haas, Gedenkt uw voorgangers. Vijf delen. Haarlem, 1984-1989

Gemeenten en predikanten van de Gereformeerde Kerken in Nederland. Leusden, 1992

Jaarboeken (ten dienste) van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Goes, div. jrg.

G. Tadema, Verhalen en verkenningen. 100 jaar Gereformeerde Kerk Vianen. Vianen, 1988

© 2021. GereformeerdeKerken.info