… aan de Midlumerlaankerk te Harlingen.

Ter gelegenheid van de verkoop van de voormalig gereformeerde Midlumerlaankerk in Harlingen – waar onlangs de laatste dienst gehouden werd – publiceerde de kerkenraad van de Protestantse Gemeente een met zorg samengesteld, mooi ‘Plakboek vol herinneringen in en om de Gereformeerde Kerk van Harlingen’.

Door de samenstellers van het boek, Cees Glashouwer en Bertus Nijendijk – ze noemen zichzelf ‘betrekkelijke buitenstaanders’ – is een interessante compilatie gemaakt van verhalen betreffende de geschiedenis van de Midlumerlaankerk, met vele vooral kleurenfoto’s.

Het boek begint uiteraard bij het begin van de Midlumerlaankerk (gebouwd volgens de plannen van architect H. Eldering): ‘Hoe het begon’, namelijk met ouderling Tjerk Westerhuis, die op 1 november 1950 de gedenksteen in de oostelijke gevel onthulde met de tekst ‘Gebouwd in het jaar onzes Heren 1951’ en hetzelfde deed met de steen in de westelijke gevel, ‘Wij prediken Christus de Gekruisigde’. Tjerk Westerhuis was de enige ouderling die tijdens ‘de noodlottige scheuring van 1944 trouw bleef aan onze kerk’.

Na deze twee officiële gebeurtenissen hield hij een toespraak, waarin hij de zin van ‘stenen als herinnering’ aangaf, daarbij verwijzend naar Jacob in Bethel, de stenen tafelen der Wet, de gedenkstenen in de Jordaan en die op de oever bij de intrede in Kanaän. (…) “Het gebouw is van belang, ’t meest echte de levende gemeente – dit gebouw moge bovenal de prediking van de Gekruisigde dienen!”

De bouw van de Midlumerlaankerk was nodig doordat tijdens de Vrijmaking de ‘oude’ gereformeerde kerk aan de Noorderkade werd toegewezen aan de vrijgemaakten. In Harlingen vond de Vrijmaking op 11 oktober 1944 plaats onder leiding van de plaatselijke predikant ds. A. Bos (1911-1965). Tegenwoordig is het het kerkgebouw van de Christelijke Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt (CGKV).

Hoe dan ook, zeventig jaar lang, vanaf 1950 tot 2020, was de Midlumerlaankerk een levende gemeente in het Friese Harlingen. Haar eerste predikant was ds. R.J. de Jong (1920-1991), die van 1950 tot 1954 in Harlingen stond. Talloze herinneringen aan die zeventig jaar zijn in dit boek van 85 pagina’s samengebracht, daarbij steeds een eindje verder doordringend in de geschiedenis van de kerk. We kunnen in dit bestek natuurlijk slechts enkele onderwerpen noemen: ‘Het eerste en het laatste huwelijk in de Gereformeerde Kerk’, ‘Tiener in de vijftiger jaren’, ‘het gereformeerd kerkkoor’ en ook de bouw van ‘Het Trefpunt’ in de J.R. Thorbeckestraat, als gezamenlijk steunpunt met de hervormden in de Harlinger Oosterwijk, dat in oktober 1967 in gebruik genomen werd en dat tot 2004 dienst deed.

Verscheidene interviews wisselen de historische overzichten af, al geven die vraaggesprekken ook veel informatie over het verleden van de Midlumerlaankerk: gesprekken met het kostersechtpaar Puite, met het oudste gemeentelid Willem Woudstra, met koster W. Bosma, met organist A. Duker, en met de laatste koster, J.H. Schaap. Ook met enkele predikanten werd een gesprek gevoerd: met ds. E. Warnink, die van 1989 tot 1995 in Harlingen stond, met ds. S. Poelman die ‘rond de eeuwwisseling’ (van 1996 tot 2003) in ‘Harns’ op de kansel stond, terwijl over ds. J. Haverkamp (1928-1987) een In Memoriam geciteerd wordt.

Talloze interessante onderwerpen komen aan de orde: de zondagsschool, het evangelisatiewerk, ‘de enerverende jaren ’70’, de eerste ‘Kind, school en gezinsdienst’, de ‘Gereformeerde Jongeren Vereniging’, ‘Bouw- en onderhoudswerkzaamheden’, het verjaardagsfonds, de moederclub van de Gereformeerde Kerk, ‘de eerste en de laatste dopeling in de Midlumerlaankerk’, de musicals, en ‘Brand in de Gereformeerde Kerk vrijgemaakt’, in 2004. Uiteraard werd door de gereformeerde kerkenraad aan de vrijgemaakte broeders en zusters de mogelijkheid geboden hun diensten in de Midlumerlaankerk te houden. In 2006 werd het herbouwde vrijgemaakte kerkgebouw aan de  Noorderkade weer in gebruik genomen.

De laatste loodjes.

“De laatste loodjes wegen het zwaarst, luidt het spreekwoord. In bepaalde opzichten gold dat ook voor het SOW-proces”, zo wordt in een van de laatste hoofdstukken geconcludeerd. Het ledental van de Gereformeerde Kerk liep sinds het midden van de jaren ’80 terug. In 1982 was het ledental nog 1.343 (het hoogste aantal), terwijl in 2014 het aantal leden nog 616 bedroeg. Ook het ledental van de Hervormde Gemeente kende eenzelfde ontwikkeling: in 1982 een ledental van ruim 2.900 en rond 2014 ongeveer 1.150. Men had elkaar dus nodig. De dreigende sluiting van de Midlumerlaankerk leidde echter tot flinke tegenstellingen. Op 7 januari 2018 werd uiteindelijk toch ‘in een feestelijke dienst in de Midlumerlaankerk’ de fusieacte ondertekend waardoor de Protestantse Gemeente Harlingen ontstond.

Het boek is nog voorradig en kan voor 5 euro (exclusief verzendkosten) besteld worden bij: kerkrentmeesters@pg-harlingen.nl

• Cees Glashouwer en Bertus Nijendijk (samenstellers), Plakboek vol herinneringen in en om de Gereformeerde Kerk van Harlingen. 1951-2020. A4-formaat, Uitgave van de Protestantse Gemeente Harlingen, 2021, 85 pp. Geïllustreerd met veel foto’s.