“Schuldbelijdenis in stilte opgesteld door een paar mensen”

In een artikel in het Nederlands Dagblad van 8 december 2020 zet ds. Marien Grashoff van de Protestantse Gemeente Wildervank grote vraagtekens bij de ‘schuldbelijdenis’ namens de PKN’, met betrekking tot de Jodenvervolging  voor, in en na de Tweede Wereldoorlog, die op 8 november 2020 werd uitgesproken door PKN-scriba ds. R. de Reuver.

Nederlands Dagblad, 8 december 2020.

Ds. Grashoff, zelf lid van de Provinciale Werkgroep Kerk & Israël Noord van de PKN, beschrijft hoe de ‘besluitvorming’ betreffende de ‘schuldbelijdenis’ verliep. De tekst werd vooraf ter lezing aangeboden aan synodeleden – al hebben sommige synodeleden deze mails nooit gezien – ‘met een kennelijke vraag om commentaar’. Zelfs de Raad Kerk en Israël kreeg de uiteindelijke verklaring niet te zien (terwijl het idee van een ‘schuldbelijdenis’ daar vandaan kwam). De Raad mocht er bovendien niet over spreken. Het nieuws van de komende ‘schuldbelijdenis’ lekte echter uit en maakte veel los, onder meer woedende reacties van voormalige verzetsmensen en hun familie.

Ds. Grashoff kreeg in zijn eigen gemeente ook met reacties  van ‘furieuze’ gemeenteleden te maken, omdat zij familieleden hadden die in het verzet het leven lieten. De opwinding kostte hem een extra bezoekronde in zijn gemeente, maar uitleg had nauwelijks effect.

De reactie van ds. De Reuver, dat ‘de synode, de adviseurs en hijzelf’ niet hadden verwacht dat zulke felle reacties zouden loskomen, maar dat gesprekken met het verzet aan de tekst nauwelijks of niets veranderd zouden hebben, toont volgens ds. Grashoff aan ‘wat de PKN geworden is: een professionele staf in Utrecht met afdelingen door het hele land’ (de kerkelijke gemeenten). Maar in de kerk gaat het om de gemeenten, de mensen, ‘waarom betrek je dan vrijwel niemand bij zoiets fundamenteels als een oordeel over het eigen kerkelijk verleden?’

De protestantse, voormalig gereformeerde, Grote Kerk te Wildervank (foto: Reliwiki, Andre van Dijk).

Ook het feit dat de ‘schuldbelijdenis’ wordt voorgesteld als een ‘unaniem’ synodebesluit haalt de predikant onderuit. ‘Een tekst rondmailen voor commentaar kun je toch niet zien als een inhoudelijke bespreking?’ Ds. De Reuvers verweer achteraf in het dagblad Trouw bestempelde ds Grashoff als ‘zwak en formeel’.

“Los daarvan vind ik het een blamage voor de kerk dat haar ‘professionals’ zo slecht hebben ingeschat wat deze actie zou losmaken. Komt men nog wel eens buiten de bubbel van Utrecht?”, zo vraagt de predikant zich af. Hij zegt te vermoeden dat zijn opmerkingen boze reacties zullen uitlokken, ‘maar die boosheid laat dan hoogstwaarschijnlijk zien hoezeer de vraag (‘PKN, kom eens uit je bubbel‘) doel treft’.