Nieuw boek over dr. A. Kuyper verschenen.
Agnes Amelink, schrijfster van o.a. de bestseller De Gereformeerden en van Gereformeerden Overzee heeft een nieuw boek gepubliceerd, nu met interviews over dr. A. Kuyper (1837-1920).
In het Kuyperjaar 2020 verschenen al eerder boeken over de Klokkenist der kleine luyden, zoals Kuyper ook genoemd werd, en er zullen er nog meer komen. In de nieuwe bundel Mijn Kuyper, Gesprekken over geloof, politiek en cultuur, interviewde Agnes Amelink vijftien personen, die allen een eigen kijk hebben op Kuyper.
Zo komen aan het woord de achterkleinzoon Peter Kuyper, de biograaf Jeroen Koch, de activiste Janneke Stegeman, de rector Vinod Subramaniam, de schrijfster Désanne van Brederode, de historicus George Harinck, de amerikaniste Albertine Bloemendal, de Anglicaan Peter Heslam, de gereformeerde Gezien Ridderbos, de hervormde Jan van der Graaf, de (vroegere) partijvoorzitter Ruth Peetoom, de ethicus Vincent Bacote, de filosoof Govert Buijs, de feministe Elaine Storkey en de schatbewaarder (van het Historisch Documentatie Centrum van de VU) Hans Seijlhouwer.
De bedoeling van de bundel interviews was te weten te komen hoe het honderd jaar na zijn overlijden op 8 november 1920 met de erfenis van Kuyper staat. ‘Roept hij nog altijd emoties op, of geeft de afstand in tijd juist ruimte voor meer afgewogen reflecties op zijn optreden en zijn betekenis? Inspireert en irriteert hij ook anno 2020 nog?’ Met die vragen vroeg het Centre for Religious History aan de Vrije Universiteit te Amsterdam aan de oud-journaliste Agnes Amelink om personen uit binnen- en buitenland te interviewen.
De uitkomsten zijn heel divers. Zowel bewondering, weerstand, irritaties, verbazing als fascinatie, en nog veel meer, lijken vaak voorkomende trefwoorden. Maar vooral zijn de vraaggesprekken erg interessant. De achterkleinzoon Peter Kuyper kreeg in zijn jeugd al te horen: ’Denk erom, je bent een Kuyper’, maar hij vraagt zich wel af waarom Kuyper niet bij het sterven van zijn echtgenote Johanna Hendrika Schaaij (door Kuyper ‘Jo’ genoemd) aanwezig was (daarover licht het onlangs verschenen boek van Jeroen Snel, De zeven levens van Abraham Kuyper, een tipje van de sluier op).
Kuyper-biograaf Jeroen Koch – die na een jaar studie zijn boek over Kuyper in vijf jaar schreef – knapte op Kuyper af omdat Kuyper ‘van zichzelf een drama maakte’ getuige zijn vele brieven met zelfbeklag. Hij had bij de publicatie van zijn Kuyper-biografie het trouwens meteen al met dr. A. van Deursen aan de stok, die hem verweet dat hij ‘Kuyper niet heeft begrepen’. De schrijfster (ook bekend van TV) Désanne van Brederode heeft eigenlijk niet zoveel met de ‘aartsvader der gereformeerden. Des te meer met zijn erfgenamen die tijdens haar studie de wijsbegeertefaculteit van de VU bevolkten’.
Historicus George Harinck verdiepte zich veel in het leven en het werk van Kuyper; hij reisde hem na naar Amerika (waarover Kuyper Varia Americana schreef) en naar de streken rondom de Middellandse Zee, een reis die Kuyper tot in alle details beschreef in zijn serie van twee pillen Om de oude Wereldzee (1907-1908).
Om niet méér te noemen nog iets over Ruth Peetoom, destijds gereformeerd predikant te Groningen en daarna partijvoorzitter van het CDA (waarin ook de gereformeerde Anti-Revolutionaire Partij (ARP) onderdak vond). ‘Het lijkt me geen aardige man, zeker niet voor vrouwen’. Ze vraagt zich af of Kuyper het wel leuk gevonden zou hebben dat vrouwen predikant werden en zelfs partijvoorzitter (net als Kuyper gereformeerd predikant was en partijvoorzitter van de ARP). Kuyper speelde in haar jeugd geen enkele rol. Pas toen ze aan de VU ging studeren begon Kuyper voor haar te leven.
Nadat Kuyper op de VU in haar leven kwam is hij nooit meer weggeweest. Ruth Peetoom kerkte in Kuypers Keizersgrachtkerk in Amsterdam, al had ze daarvan aanvankelijk geen idee. Toen ze partijvoorzitter werd kwam ze natuurlijk ‘Kuyper-relikwieën’ tegen in de Kuyperkamer op het CDA-kantoor. “Hij was een mooie eigenheimer. Ik houd van dwarse mensen, dan heb je aan Abraham wel een goeie. Altijd als ik op de VU kom, aai ik hem nog even over zijn neus”.
Kortom: een prachtig boek.
- Agnes Amelink, Mijn Kuyper. Gesprekken over geloof, politiek en cultuur. Een uitgave van uitgeverij KokBoekencentrum te Utrecht, 19 oktober 2020, 160 pp., geïllustreerd, € 16,99. ISBN 9789043533782.