Ter gelegenheid van de verkoop van de protestantse (voormalig gereformeerde) kerk ‘De Bining   in het Friese Oosternijkerk is door de kerkenraad van de Protestantse Gemeente Oosternijkerk een gedenkboek gepubliceerd.

De titel ‘By it sluten fan de tsjerkedoar… Ferhalen, skiednis en tinzen oer De Grifformearde Tsjerke fan Easternijtsjerk 1890-2020’ is weliswaar in het Fries, maar slechts enkele hoofdstukjes zijn in die taal geschreven, zodat ook niet-Friezen een interessant en leesbaar boek voor zich hebben. In het Nederlands luidt de titel van het boek: Bij het sluiten van de kerkdeur… Verhalen, geschiedenis en herinneringen over de Gereformeerde Kerk van Oosternijkerk 1890-2020.

Het 127 pagina’s tellende boek is een interessante verzameling verhalen geworden, voorzien van veel kleurenfoto’s. De instituering van de Dolerende kerk van Oosternijkerk, door bevestiging van de verkozen ambtsdragers, op zondag 16 maart 1890 (onder leiding van ds. H.K.  Zijlstra (1834-1913) van Nes en Wierum), wordt natuurlijk vermeld, zij het niet uitgebreid. Dat is eigenlijk ook niet nodig, want in een eerder gedenkboek van deze kerk werd daarop al uitvoerig ingegaan.

Al heel gauw na de Doleantie kwam in Oosternijkerk een kerkgebouw aan de Langgrousterwei, aanvankelijk met 235 zitplaatsen en met de kansel aan de oostelijke lange zijde van de kerk. De kerk was bij de bouw 17,3 meter lang, 8,2 meter breed en 9,4 meter hoog, de toren mat 16,5 meter. In de kerkruimte stonden zes vaste mannenbanken en twee vaste vrouwenbanken die konden worden afgesloten met een deurtje.  Verder waren er zeven vrije mannen- en zeven vrije vrouwenbanken. Er werd een galerij in de kerk gebouwd waar 61 van de 235 zitplaatsen werden aangebracht. Deze ‘kraak’ was vermoedelijk tegenover de preekstoel, dus langs de westelijke lange muur van de kerk. Bij de ingang van de kerk was een ‘kamertje’, dat dienst deed als consistorie.

Verbouwingen.

De kerk werd verscheidene malen verbouwd en  vergroot. In 1914 kwam er een  orgelgalerij. In 1939 moest opnieuw worden uitgebreid (met een vleugel en een lokaal) om het aantal zitplaatsen te vergroten. ‘Veel huisgezinnen laten stelselmatig hun kinderen thuis’ omdat er geen ruimte genoeg was. In 1951 werd nogmaals een ingrijpende verbouwing gerealiseerd door de bouw van een galerij. In 1961 kwam er een keuken bij, terwijl in 1991 de hele kerk stevig gerenoveerd werd.

De christelijke school maakte verscheidene keren gebruik van de kerk, voor het eerst in 1902 omdat de school uit 1868 met één lokaal te klein was geworden voor de 155 kinderen. Ook in de jaren ’40 werd de kerk weer als leslokaal gebruikt.

Het boek is niet, zoals het eerste gedenkboek (100 jaar Gereformeerde Kerk Oosternijkerk 1890-1990), een chronologisch geschiedenisverhaal, maar zoals de titel al zegt, vooral een verzameling ‘verhalen en herinneringen’ over allerlei onderwerpen die met het kerkelijk leven te maken hebben: de naam van de kerk, waar de  stencilmachine allemaal voor gebruikt werd, de verdeling van de zitplaatsen, de kosters,  de orgels, enz.

We hopen over niet al te lange tijd uitvoeriger terug te komen op (een deel van) de geschiedenis van de Gereformeerde Kerk te Oosternijkerk. Het nu verschenen boek is in elk geval een waardige herinnering aan de kerk die 130 jaar dienst deed: op 28 juni 2020 werd de emotionele laatste dienst gehouden, drie dagen later volgde de verkoop…