ter gelegenheid van de stichting van de Gereformeerde Kerk te Treebeek in 1919.

door Leen de Rooij

100 jaar geleden

Op 26 oktober 2019 was het honderd jaar geleden dat de Gereformeerde Kerk in Treebeek werd geïnstitueerd. Dat heuglijke feit werd gezamenlijk herdacht door de twee kerken die hier hun wortels aan te danken hebben. De Gereformeerde Kerk (Vrijgemaakt) en de Protestantse Parkstadgemeente (PKN) hadden besloten tot een gemeenschappelijke viering.

Twee zonen, één Vader

Twee loten uit één stam: het werd in de dienst van 3 november 2019 in de Vrijgemaakte Opstandingskerk verschillende keren gememoreerd. In 1944 vond er een scheuring plaats. De Vrijgemaakte Kerk splitste zich af en ging haar eigen weg. Dat leidde tot verwijdering en frustraties tussen de beide geloofsgemeenschappen. Vriendschappen werden beëindigd en familiebanden kwamen onder druk te staan. Zelfs na 75 jaar zijn de wonden nog niet bij iedereen geheeld. Niet iedereen kon de moed opbrengen om bij deze historische dienst aanwezig te zijn. Het was duidelijk dat de twee broers al die tijd weliswaar de band met de Vader hadden behouden, maar dat ze het zicht op elkaar waren kwijtgeraakt. Het was daarom verblijdend dat er na zoveel jaren voor het eerst een gezamenlijke dienst kon zijn. Gemeenteleden van de beide kerken namen het initiatief en de beide predikanten: ds. Wilmer Blijdorp van de Vrijgemaakte Kerk en ds. Joachim Stegink van de PKN gaven daar graag een vervolg aan.

Vijf historische momenten

De kerkdienst was voorbereid door een werkgroep bestaande uit leden van de beide kerken die werd aangestuurd door de twee predikanten. Ds. Blijdorp verzorgde de liturgie en ds. Stegink hield de preek (in Vrijgemaakte termen) of de overdenking (in PKN-bewoordingen). Bij zijn inleiding memoreerde ds. Blijdorp vijf historische momenten.

1e. Op 31 oktober was het Hervormingsdag. Dat is voor beide kerken een gedenkwaardig moment. Vooraan in de kerk ligt een prachtige oude bijbel die herinneringen oproept aan de traditie waarin wij staan.

2e. Het feit waarvoor we op deze dag samen zijn: het honderdjarig bestaan van de Gereformeerde Kerk in Treebeek. We hebben gezamenlijke voorouders. We zijn verschillende wegen ingeslagen, maar hebben hetzelfde doel.

3e. Het 75-jarig bestaan van de Vrijgemaakte Kerk. Dit zal in de twee kerken verschillende gevoelens oproepen, want vanaf dat moment raakten we elkaar kwijt.

4e. Het is 25 jaar geleden dat de Hervormde en de (‘synodaal’) Gereformeerde Kerk zijn samengegaan, eerst in het Samen-op-Weg-proces en later in de Protestantse Kerk Nederland.

5e. Het is nu een historische dag, want voor het eerst na 75 jaar vieren we een gezamenlijk feest. Er zijn dingen die ons scheiden, maar er is ook veel wat ons bindt. De pijn om de scheuring is nog groot, maar het verleden staat niet in de weg om elkaar op te zoeken. We moeten daarbij ‘oefenen in nederigheid’.

De dienst

Met name bij het zingen van een aantal prachtige liederen werd de verbondenheid gevoeld. Er was een afwisseling van liederen uit het Liedboek en Opwekkingsliederen. Liederen als ‘De vreugde voert ons naar dit huis’, ‘Samen één in Uw Geest’ en ‘Groot is Uw trouw, o Heer’ brachten ons samen dichter bij onze Heer. Nadat er Schriftlezingen waren gedaan uit Psalm 146 en Genesis 18 begon ds. Stegink aan de overdenking.

De preek

De voorbereidingsgroep had gekozen voor het verhaal van Jacob die de ladder naar de hemel zag bij Bethel. Ds. Stegink noemde in zijn overdenking een vijftal punten. Jacob was op de vlucht voor zijn zwaar gefrustreerde broer, hij had zijn vader bedrogen en ging een ongewisse toekomst tegemoet. Maar plots zag Jacob de Heer bij zich staan. Men geloofde dat het gevaarlijk was om God te zien, maar de Heer kwam bij Jacob zonder hem voorwaarden te stellen. Hij is zwijgzaam over de zonden die Jacob heeft begaan.

Daar tegenover staat Jacob. Hij belooft dat hij de Heer zal dienen, maar onder zijn voorwaarden. Dat is het verschil tussen God en Jacob. God stelt geen voorwaarden vooraf en Hij accepteert Jacobs gedrag. God neemt ons aan zoals we zijn, met onze onhebbelijkheden. Jacob bevindt zich op een bijzondere plaats. Hij ziet een ladder. Er is verbinding tussen hemel en aarde. Het begint op de aarde, maar komt terug van de hemel. Het is geen eenrichtingsverkeer. Bethel is een ontmoetingsplaats van verleden, heden en toekomst. Dat is geen automatisme. God is niet gebonden aan een bepaalde plaats. Hij staat ons terzijde waar wij ook heengaan. De ‘gordijnen van de hemel’ gaan open. Jacob belooft dat dit een plaats van aanbidding zal worden, maar daar moet hij later door God aan herinnerd worden. Ook dat is menselijk. God is aanwezig, niet alleen op deze plek (voor ons de kerk), maar ook daarbuiten. Maar God is allereerst aanwezig in Jezus Christus. Er wordt in het Nieuwe Testament verteld dat alles wat wij voor onaanzienlijken gedaan hebben, wij voor Hem hebben gedaan. Als wij Gods aanwezigheid beseffen, geven we de boodschap door, want dat is onze opdracht. Dat is het beginpunt van genade.

Ontmoetingskerk: plaats van herinnering

Een aardige bijkomstigheid is het feit dat de Opstandingskerk vroeger de kerk was van de (‘synodaal’) Gereformeerden. Toen de PKN ontstond en er gebouwen moesten worden afgestoten, werd de kerk, die voorheen Kruiskerk heette, verkocht aan de Vrijgemaakte Kerk. Voor vele voormalige Gereformeerden was het een feest van herkenning. Verscheidene keren was het te horen: dat is de kerk waar ik ben gedoopt, waar ik belijdenis heb gedaan en waar ik ben getrouwd. Op deze plaats ontmoeten we de broeders en zusters die we eertijds zijn kwijtgeraakt.

En verder?

Psalm 133 zegt dat het goed is als zonen (en dochters) in hetzelfde huis als broeders (en zusters) samenwonen. Vooralsnog bewonen we twee huizen, maar we hebben één Vader. Dat besef is door de gezamenlijke dienst gegroeid. Er zijn nieuwe plannen in voorbereiding. Al een paar jaar hebben de Baptisten en de Vrijgemaakten in Brunssum/Treebeek op Hemelvaartsdag een gezamenlijke dienst. Het is de bedoeling dat daarvoor in 2020 ook de PKN en het Leger des Heils worden uitgenodigd en andere kerkgenootschappen die zich erbij willen aansluiten. In Zuid-Limburg, waar de verschillende Protestantse denominaties getalsmatig kleiner worden, kunnen de kerken steun bij elkaar vinden. Het is onze wens dat dit bewustzijn mag groeien.

(Met hartelijke dank aan de schrijver van dit artikel, de heer Leen de Rooij, scriba van de Protestantse Parkstadgemeente Brunssum-Heerlen-Landgraaf.)