Twee nieuwe glossy’s over gereformeerde kerken in Middelburg

Toen in Middelburg niet lang geleden, in 2017, de voormalig gereformeerde kerk De Morgenster – aanvankelijk Getuigeniskerk geheten – dicht ging werd een mooi herinneringsboekje gepubliceerd onder de titel ’t Is mooi geweest. 1966-2017 Getuigeniskerk, De Morgenster, Middelburg.

Het boekje dat in 2017 werd uitgegeven bij de sluiting van ‘De Morgenster’ te Middelburg.

Nu op 2 juni 2019 opnieuw twee gereformeerde kerken in die stad hun deuren sloten sloten, de ‘Hofpleinkerk’ en ‘De Hoeksteen’, werd opnieuw een tweetal glossy’s gepubliceerd. Het ene samengesteld door een werkgroep uit De Hoeksteen onder de titel “Keerpunt. De Hoeksteen een eigen-zinnige gemeenschap”, en het andere door een werkgroep vanuit de Hofpleinkerk, onder de titel “Uitzicht. Samen veelkleurig actief”. Aan de samenstelling van beide herdenkingsgeschriften is door de respectieve redacties zeer veel en zorgvuldige aandacht besteed.

Allereerst kan dus worden opgemerkt dat beide herdenkingsboekjes er zeer verzorgd uitzien en heel mooi in kleur geïllustreerd zijn. De beide werkgroepen legden zich er niet op toe een allesomvattend historisch overzicht te publiceren, maar wilden vooral gemeenteleden aan het woord laten met hun herinneringen aan het verleden en hun verwachtingen van de toekomst.

Dat de sluiting van beide kerken voor de leden van de twee kerkgemeenten een ingrijpende zaak is, mag duidelijk zijn. Beide gemeenten behoorden tot de protestantse Nieuwe Kerkgemeente die drie preekplaatsen had: de Nieuwe Kerk, de Hofpleinkerk en De Hoeksteen. Twee ervan sluiten dus de poorten; de bedoeling is dat beide gemeenten vanaf zondag 9 juni 2019 samenkomen in de Nieuwe Kerk, Onder den Toren.

‘Uitzicht’ van de Hofpleinkerk.

Het boekje dat gepubliceerd werd ter gelegenheid van de sluiting van de ‘Hofpleinkerk’.

Het boekje over de Hofpleinkerk aan het Hofplein – aangeboden tijdens de laatste kerkdienst op 2 juni 2019 – begint met een beknopte geschiedenis van de kerk, die in 1931 in gebruik genomen werd. Het interieur van de kerk werd een paar keer stevig aangepast: in 1977 en in 2009.

Aan de hand van een aantal interviews met gemeenteleden wordt onder meer de geschiedenis van de geïnterviewden met de Hofpleinkerk nagegaan. Deze interviews worden afgewisseld door het gedicht ‘De laatste keer’ dat ook in de afscheidsdienst werd voorgelezen, en een aantal fotopagina’s. Ook werd een uitgebreid verhaal opgenomen over het orgel, geschreven door Bram de Wolf, organist van de Hofpleinkerk. ‘Het naderende afscheid van de Hofpleinkerk doet velen pijn, ook mij. Ik hoop van harte dat het Blank-orgel van de Hofpleinkerk, dat door financiële offers en noeste arbeid van vele gemeenteleden tot stand gekomen is, een plaats zal krijgen in de Nieuwe Kerk en dat het ook daar een wezenlijke en herkenbare bijdrage aan de muzikale invulling van de eredienst mag gaan leveren’, zo besluit hij zijn bijdrage.

Het interieur van de ‘Hofpleinkerk’.

In de interviews wordt een vrij vaststaand aantal vragen gesteld en beantwoord, zoals ‘Wat is je geschiedenis met de Hofpleinkerk?’, ‘Wat vind je het mooiste in het gebouw?’, ‘Wat is je het dierbaarst in de Hofpleinkerk?’ en ‘Wat hoop je in de Nieuwe Kerkgemeente te vinden?’

Wat die laatste vraag betreft antwoordde een van de geïnterviewden, dat een positieve instelling belangrijk is, omdat je het ook in de toekomst met elkaar moet doen. Een echtpaar gaf als antwoord het moeilijk te vinden naar de Nieuwe Kerk te gaan, ‘maar we hopen te gaan, samen!’ Een ander echtpaar stond er kritisch tegen over, omdat zij op hun leeftijd niet meer zo fit zijn en daarom ook niet meer zo verlangen naar het opbouwen van de Nieuwe Kerkgemeente.

De vraag wat ‘het mooiste in de Hofpleinkerk’ was, wordt uiteraard ook verschillend beantwoord. De een genoot van de lichtinval en de mooie ‘jaren-30’-glas-in-loodramen van de kerk, de ander vond het huidige – in 2009 gerealiseerde – liturgisch centrum ‘een erg mooi geheel’. Weer anderen wijzen naar het ‘touwwerk met de broden en vissen’ dat bij binnenkomst in de kerkzaal direct opvalt. Maar ook werd geregeld opgemerkt dat men elkaar ‘in deze intieme ruimte’ kende. ‘Maar je zoekt elkaar waarschijnlijk wel weer op wanneer je naar de Nieuwe Kerk gaat’.

‘Keerpunt’ van De Hoeksteen.

‘Keerpunt’ bij het afscheid van ‘De Hoeksteen’.

In het boekje van De Hoeksteen aan de Roozenburglaan – aangeboden tijdens de laatste kerkdienst op 2 juni 2019 in die kerk – komt zowel in de titel als in de inhoud naar voren dat deze gemeente zich in de positieve zin van het woord als een eigen-zinnige geloofsgemeenschap beschouwt. Dat gold niet alleen voor het gebouw – ‘De bunker in Zuid’, zoals het  ‘fluisterend’ genoemd werd – maar ook voor de vieringen die er plaatsvonden. Deze waren gebaseerd op een vast stramien, dat van het oecumenisch ordinarium, op grond waarvan steeds geprobeerd werd experimenten te beginnen die de tijdgeest probeerden te volgen. Zo zong de Hoeksteengemeente in beurtzang ‘orgelkant – pianokant’ met een aantal herhalingen.

De eigen-zinnigheid geldt ook voor de naam van het gebouw, De Hoeksteen: de steen die volgens de Bijbeltekst afgekeurd was, wérd tot hoeksteen! ‘Gods voorkeur voor wat in de wereld niet in tel is wordt in dit beeld samengevat’. (…) Deze overtuiging was tot het einde terug te vinden in de gemeente. Al was het alleen al door de speciale plaats die ingeruimd werd voor mensen met een beperking. De eigen-zinnigheid kwam ook duidelijk naar voren in de theologische bezinning van de naoorlogse generatie die de gemeenschap van De Hoeksteen bepaalde.

Het interieur van ‘De Hoeksteen’ te Middelburg.

Een uitgebreid historisch overzicht betreffende De Hoeksteen zal men in het boekje niet aantreffen. Dat was eigenlijk ook niet nodig, omdat in het interessante gedenkboek ‘Samen één, het kerkelijk leven in Middelburg-Zuid 1960-2000’, aan de historie van De Hoeksteen zeer uitvoerig aandacht besteed werd. Dat wil echter niet zeggen dat de geschiedenis in het nieuwe boekje niet aan de orde komt. Aan de hand van onder andere interviews met gemeenteleden – van drie generaties uit één familie – en met de predikanten wordt teruggekeken op het kerkelijk leven in de Hoeksteengemeente en vooruitgekeken naar de toekomst.

In deze interviews komt uiteraard ook de eigen-zinnigheid van de gemeente aan de orde. Maar ook allerlei kerkelijke activiteiten worden in het boekje onder de loep genomen: van het kinderkoor tot het Hoeksteen Jeugd Orkest (HJO), en over ‘het tegendraads kiezen bij de projecten voor Advent en veertigdagentijd door het ‘eigen-zinnig aanpassen’ van aangeboden projecten in bijvoorbeeld de gebruikte methode voor de kindernevendienst. Het symbolisch bloemschikken komt aan de orde, de ‘sacred-dance’-vrouwengroep, enz.

Ook de koster leverde ‘knipsels’: “Bij een inbraak in De Hoeksteen werd een stereo en een avondmaalsstel buitgemaakt. De politie vond de geluidsinstallatie terug bij een jongeman die daarmee geluidsoverlast veroorzaakte in de buurt. En wat stond er op de installatie? De avondmaalsset!’

Of deze: ‘Stond daar een voor mij onbekende man in de hal tijdens het koffiedrinken. Hij vroeg zijn telefoon te mogen opladen. Zijn moeder had hem ooit verteld: ‘Jongen, als je in je leven nog eens problemen krijgt, dan moet je naar de kerk’. Hoe dit afliep vertelt het verhaal niet, maar eigen-zinnig als ook de koster zal zijn geweest, zal de telefoon ongetwijfeld opgeladen zijn.

  • Samen veelkleurig actief. Hofpleinkerk 1930-2019. Middelburg, 2 juni 2019, 36 p., geïllustreerd in kleur.
  • De Hoeksteen, een eigen-zinnige geloofsgemeenschap. Middelburg, 2 juni 2019, 36 p., geïllustreerd in kleur.

De scriba van de Nieuwe Kerkgemeente deelde ons mee dat van beide glossy’s nog exemplaren beschikbaar zijn. Wanneer oud-gemeenteleden graag een glossy willen ontvangen dan is dit mogelijk, zo lang de voorraad strekt, tegen vergoeding van de druk- en verzendkosten: €6,- voor één exemplaar, € 8,50 voor twee exemplaren. Belangstellenden kunnen mailen naar scriba@nieuwekerkgemeente.nl

(Met hartelijke dank aan de scriba van de ‘Nieuwe Kerkgemeente’ te Middelburg.)