Veel herinneringen aan ‘De Haven’ te Poortugaal

Zoals we al eerder berichtten ging de gereformeerde kerk De Haven te Poortugaal op 20 januari 2019 dicht. Ter gelegenheid daarvan werd een ‘Herinneringsboekje kerkgebouw De Haven’ uitgegeven.

Het herinneringsboekje.

De Gereformeerde Kerk te Poortugaal was honderddertig jaar eerder geïnstitueerd, namelijk op 24 juni 1888, en wel als ‘Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende)’. Ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan in 1988 werd een interessant en uitvoerig gedenkboek gepubliceerd onder de titel Levensritselingen. 100-jarig bestaan Gereformeerde Kerk Poortugaal. Logisch dus dat, toen het kerkgebouw De Haven (in 1930 in gebruik genomen) in januari 2019 gesloten werd, niet opnieuw een diepgravend  historisch overzicht werd samengesteld, maar besloten werd tot de publicatie van een bescheiden, 18 pagina’s tellend ‘herinneringsboekje’, geschreven door gemeenteleden.

Een zinvol boekje.

Het is een zinvol werkje geworden, waar je iets aan hebt ook als je het eerdere gedenkboek niet in je bezit zou hebben. In veel van de verhalen worden bepaalde interessante historische bijzonderheden op logische wijze vermengd met de eigen herinneringen betreffende de Gereformeerde Kerk van Poortugaal. Zo wordt bijvoorbeeld het een en ander verteld over de orgels en over (de voorgangers van) De Haven aan de Emmastraat.

Het eerste kerkgebouwtje aan de Achterweg, tegenwoordig in gebruik als Trefcentrum De Kapel (foto: Reliwiki).

Aanvankelijk werden de diensten gehouden in een pand aan de Welhoeksedijk, al gauw het ‘kolenhok’ genoemd, en later in een smidswinkel, terwijl in 1891 de eerste eigen kerk gebouwd werd, die tegenwoordig in gebruik is als Trefcentrum ‘De Kapel’. De in januari 2019 buiten gebruik gestelde kerk De Haven werd uiteindelijk op 27 augustus 1930 – toen nog met de hoofdingang aan de Dorpsstraat – in gebruik genomen.

De opknapbeurt in 1996.

Na een ingrijpende verbouwing in de jaren ’60 (waarover in Levensritselingen uitvoerig bericht werd) wordt in dit boekje stilgestaan bij de grondige opknapbeurt van de kerk in 1996. Het opknappen van het aanvankelijk ‘een beetje sombere’ gebouw werd voor een groot deel in eigen beheer uitgevoerd. De muur achter de preekstoel werd lichter gemaakt, de kerkenraadsbanken verdwenen van hun plaats terzijde van de preekstoel, die trouwens zelf ook werd aangepast. De podiumvloer werd versterkt en van een nieuwe vloerbedekking voorzien. En de avondmaalstafel, de standaard voor de paaskaars, het onderstel van het doopvont en het ‘bloementafeltje’ werden door een drietal gemeenteleden eigenhandig getekend en/of gemaakt.

De voormalige gereformeerde kerk te Poortugaal (foto: Reliwiki).

Om de kosten van de renovatie te bestrijden werd een talentenactie gehouden: iedereen die meedeed kreeg vijf gulden met als bedoeling – net als in het bijbelverhaal – dit bedrag te verdubbelen of te vertienvoudigen. Er kwam genoeg geld binnen om de opknapbeurt te betalen!

De orgels.

Ook over de orgels wordt het een en ander verteld. Aanvankelijk zong de verzamelde gemeente tijdens de kerkdienst à capella, ongetwijfeld ook in Poortugaal met hulp van een voorzanger, maar toch was er vermoedelijk al voor 1911 een – zij het ‘krakkemikkig’ – orgel in gebruik. In 1915 ging men echter op zoek naar een nieuw instrument dat fl. 450 moest kosten en kennelijk goed voldeed, want het werd in 1930 naar de nieuwe kerk overgeplaatst. In 1939 werd het echter toch vervangen. De prijs van het nieuwe orgel was fl. 3.450.

Geheimen onthuld…

In het boekje wordt nog veel meer verteld. Ook worden enkele ‘geheimen’ onthuld. Al voor 2018 – het honderddertigjarig bestaan van de Gereformeerde Kerk te Poortugaal – was sprake van samengaan met de hervormden. ‘Maar iedereen voelde onderhuids toch wel aan dat een mooi rond getal de voorkeur verdiende’, vandaar dat het definitieve samengaan als Protestantse Gemeente, en dus de opheffing van de Gereformeerde Kerk, pas na iets meer dan honderddertig jaar plaatsvond.

Een ander verborgen feit, dat in het herinneringsboekje gerust onthuld kon worden, was de geheime bergplaats van het tafelzilver na de viering van het Avondmaal. Normaliter werden de schalen en de bekers spoorslags naar de kluis in de RABO-bank gebracht, maar toen deze uit het dorp verdween moest een nieuwe veilige opbergplaats bedacht worden. Men verborg het zilverwerk in het vervolg onder de strengste geheimhouding in twee koffers tussen de orgelpijpen. Bij een inbraak werden ze niet gevonden!

Kortom, een leuk, zinvol boekje met nog veel meer interessante verhalen.

* M. van de Graaf (e.a.), red., Herinneringsboekje kerkgebouw De Haven. Poortugaal, 2019, 18 pp., geïllustreerd.

Het boekje kan tot 1 juni 2019 nog besteld worden bij mevr. J. Keemink via het volgende e-mail adres: joyce.keemink@gmail.com.  De kosten bedragen (inclusief verzendkosten) € 7,50.