( < Naar deel 3 ) – In het juninummer-1974 van het voormalige gereformeerde maandblad ‘Administratie en Beheer’ – contactorgaan van het Landelijk Verband van de Commissies van Beheer der Gereformeerde Kerken in Nederland –  troffen we een overzicht aan met betrekking tot toenmalige bouwactiviteiten etc. betreffende gereformeerde kerken, orgels, etc.

Het is misschien interessant te zien wat er na bijna veertig jaar van die bouwactiviteiten etc. geworden is: worden de betreffende kerken nog steeds gebruikt als gereformeerde of protestantse kerkgebouwen? Of zijn ze inmiddels buiten gebruik gesteld of zelfs afgebroken?

In het hieronder overgenomen overzicht uit Administratie en Beheer hebben we met rood gemarkeerd welke kerkgebouwen niet meer als gereformeerd of protestants kerkgebouw dienst doen. Met groen zijn die kerken gemarkeerd, die nog steeds als gereformeerd of protestants bedehuis in gebruik zijn.

Alkmaar – In 1974 had de Gereformeerde Kerk te Alkmaar twee kerkgebouwen in gebruik: de Verlosserskerk aan de Oudegracht (die inmiddels buiten gebruik gesteld is) en de Vrijheidskerk aan de Hobbemalaan. Laatstgenoemd kerkgebouw is nog steeds een van de twee protestantse kerkgebouwen in Alkmaar, naast de Immanuelkerk, een van de kerkzalen in het kerkelijk centrum De Blije Mare aan de Kajakstraat. De voormalig hervormde kerk ’t Trefpunt beleefde haar laatste dienst in december 2016.

Vermoedelijk wordt in het hierboven staande bericht uit Administratie en Beheer de voormalig gereformeerde Vrijheidskerk bedoeld; maar de gegevens die daar vermeld worden over het nieuwe orgel komen niet overeen met elders vermelde gegevens; ook niet met die van de inmiddels buiten gebruik zijnde Verlosserskerk, trouwens (wie weet hoe het zit?).

Hoe dan ook, de voormalig gereformeerde Vrijheidskerk aan de Hobbemalaan is nog steeds als protestants kerkgebouw in gebruik.

Broek op Langedijk – Nadere gegevens over deze kerk vindt u in het aangeduide verhaal op deze website en in de film over de bouw van de nieuwe kerk.

Ten Boer – Het kerkgebouw van van de Gereformeerde Kerk in het Groningse Ten Boer werd in 1896 gebouwd. In 1934 was het kerkgebouw te klein en werd de kerk uitgebreid door er een zijbeuk aan te bouwen. De bovengenoemde plannen om ‘een geheel nieuwe kerk’ te bouwen zijn niet doorgegaan.

Men heeft zich jaren later ‘beperkt’ tot een ingrijpende restauratie die in 1981 plaatsvond, waarbij de vloeroppervlakte geheel veranderd werd. Het liturgisch centrum werd met de preekstoel in een hoek geplaatst met de zitplaatsen daar omheen. Het uiterlijk van de kerk bleef hetzelfde.

IJsselmuiden – Over de geschiedenis van de Gereformeerde Kerk (PKN) De Bron te IJsselmuiden en over de ingrijpende verbouwing die in 2017 plaatsvond is te lezen in het aangeduide verhaal op deze website. Met andere woorden: het kerkgebouw is dus nog steeds als gereformeerde kerk in gebruik.

Zwartsluis – De gereformeerde Cingelkerk (PKN) te Zwartsluis is nog steeds als zodanig in gebruik. In 2016 had deze kerk ruim 1.100 leden. Het orgel – waarover het bovenstaande bericht in Administratie en Beheer handelt – werd in 1974 gebouwd door de firma Van den Berg & Wendt (Zwolle-Nijmegen).

Daarbij werd gebruik gemaakt van een aantal onderdelen uit het vorige orgel. Dat instrument was in 1880 door orgelbouwer Van Dijk te Kampen gebouwd, die daarvoor overigens ook gedeelten van een nog ouder orgel gebruikte. In 1974 is een groot deel van de orgelkas vernieuwd. In 1992 werd het orgel schoongemaakt en opnieuw gestemd.

Doetinchem – In 1974 had de Gereformeerde Kerk te Doetinchem een kerkgebouw in gebruik aan de Meestersstraat 2, bij het parkeerterrein aan de Holterweg (ook in het onder Doetinchem ressorterende Zelhem werd gekerkt in de gereformeerde kerk De Rank aan de Weverstraat – dat kerkje werd al buiten gebruik gesteld).

Het kerkgebouw aan de Meestersstraat heette later Ontmoetingskerk. Deze Ontmoetingskerk werd inmiddels buiten gebruik gesteld.

Hoogeveen – De Protestantse Gemeente Hoogeveen beschikt onder meer over drie voormalig gereformeerde kerkgebouwen: de in het artikel in Administratie en Beheer genoemde Hoofdstraatkerk, de Vredehorst en de Oosterkerk.

Vianen – De gereformeerde kerk De Hoeksteen te Vianen werd in 1975  in gebruik genomen. Inmiddels worden er volgens onze gegevens geen diensten van de Protestantse Gemeente meer gehouden.

Zwartsluis – Zoals hierboven al opgemerkt is de gereformeerde kerk te Zwartsluis nog steeds als zodanig in gebruik.

Hattem – De gereformeerde Emmaüskerk van de Protestantse Gemeente i.w. te Hattem is nog steeds als zodanig in gebruik.

Hoogeveen – De gereformeerde Zuiderkerk aan de Baarlelaan te Hoogeveen werd al eerder buiten gebruik gesteld. In de Zuiderkerk werd op 22 juni 2008 de laatste kerkdienst gehouden. Met ingang van die datum werd de Goede Herderkerk te protestantse kerk voor deze wijk.

Leeuwarden-West – De bekende Leeuwarder kerksluitingskwestie zorgde in één keer voor de sluiting van vier gereformeerde kerkgebouwen: de Koepelkerk, de Pelikaankerk, de Fenix en de Adelaarkerk. Alleen de Pelikaankerk bleef uiteindelijk als protestants kerkgebouw over, maar wel van een ‘Protestantse Gemeente van Bijzondere Aard‘, losstaand van de ‘gewone’ Protestantse Gemeente. De merkwaardige gang van zaken van de kerksluitingen wordt uitvoerig weergegeven in het artikel dat door de link is aangegeven.

Urk – De Gereformeerde Kerk te Urk beschikt over drie kerkgebouwen: de Bethelkerk, de Petrakerk en De Poort. Over het laatstgenoemde kerkgebouw gaat het in het bericht uit ‘Administratie en Beheer’.

Op 16 april 1974 legde ds. H. Veenstra (1917-1989) van Urk de eerste steen voor het nieuwe kerkgebouw De Poort, ontworpen door Architectenbureau H. van Hunnik en J. Lambrechts te Rotterdam. In 1987 werd de kerk verbouwd en opgeknapt: het liturgisch centrum werd aangepakt en vernieuwd en de stoelen in de kerkzaal werden door banken vervangen. Een elektronisch Heyligers-orgel begeleidde de kerkzang.

Twintig jaar later bleek de kerk echter te weinig ruimte te bieden aan de groeiende stroom kerkgangers; ook was er te weinig vergaderruimte en bovendien verkeerde De Poort in een slechte bouwkundige toestand. Dat waren de redenen dat in 2010 besloten werd een geheel nieuwe kerk te bouwen en werd aan architect Hendrik Hagedoorn Weerstand opdracht gegeven een nieuw kerkgebouw te ontwerpen, dat ook weer De Poort zou gaan heten. In het program van eisen werd de bepaling opgenomen dat het een multifunctioneel gebouw moest worden, waarbij ‘ontmoeting’ centraal stond.

De ‘nieuwe’ Poort werd op 29 september 2013 door een eerste kerkdienst in gebruik genomen. Het kerkelijk centrum beschikt over veel verschillende ruimtes, waar alle wekelijkse activiteiten van de gemeente plaatsvinden. Met andere woorden: het gebouw wordt nog steeds als gereformeerde kerk gebruikt.

Westbroek –  De Gereformeerde Kerk te Westbroek trad in 2003 toe tot de Nederlands Gereformeerde Kerken (in de jaren ’60 van de vorige eeuw ontstaan als afsplitsing van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt). De redenen voor de overstap waren gelegen in de ’theologische koers die de GKN volgens de kerkenraad al jaren varen’. Ook de naar zijn oordeel veel te snelle ontwikkelingen met betrekking tot het Samen-op-Wegproces tussen de Gereformeerde Kerken en de Hervormde Kerk waren aanleiding tot de aansluiting bij de NGK. Het gereformeerde kerkgebouw aan de Kerkdijk, dat in 1903 werd gebouwd, doet nog steeds dienst als kerkgebouw van de NGK te Westbroek.