In de nummers van 19 en 26 augustus en van 2, 9 en 16 september 1961 van het ‘Centraal Weekblad ten dienste van De Gereformeerde Kerken in Nederland’ kwamen we de volgende berichten aangaande plaatselijke Gereformeerde Kerken tegen.
De redactie van GereformeerdeKerken.info heeft de illustraties toegevoegd evenals, ter verduidelijking, hier en daar [tussen vierkante haakjes] enkele aanvullende gegevens en opmerkingen.
Hofrustkerk in Rijswijk.
De oudste gereformeerde kerk van Rijswijk, de kerk aan de Laan Hofrust, heeft thans de naam Hofrustkerk gekregen. Dit kerkgebouw, dat kortgeleden na een ingrijpende restauratie weer in gebruik werd genomen, heeft nu een naam die weliswaar niet als een ‘vondst’ kan worden gekenschetst, maar reeds is gebleken, een naam die het meest spreekt tot de leden van de gemeente die in dit gebouw ter kerke gaan. En laatstgenoemde overweging heeft bij de naamgeving de doorslag gegeven.
(19 augustus 1961)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – De Hofrustkerk dateert uit 1894 en werd in opdracht van de kerkenraad van de Gereformeerde Kerk te Rijswijk voor ongeveer fl. 8.900 gebouwd voor architect Roelof Kuipers. De kerk was toen nog geen elf meter lang en negen meter breed. De grond waarop de kerk gebouwd werd kostte bijna fl. 2.100. In de loop van de jaren werd de relatief kleine kerk uitgebreid en verbouwd tot een kerkgebouw met ongeveer zeshonderd zitplaatsen: in 1906 werden enkele lokalen achter de preekstoel bij de kerkzaal getrokken en werd de kansel 3½ meter naar achteren geplaatst.
In 1913 werd de kerk onder architectuur van Tjeerd Kuipers (een jongere broer van Roelof Kuipers) verder naar achteren uitgebouwd en werd ze bovendien voorzien van zijvleugels. Er kwam ook een nieuwe consistorie achter de preekstoel. In 1923 werd de kerk opnieuw naar achteren vergroot, toen ook de (huidige) orgelgalerij gebouwd werd, die aanvankelijk overigens alleen voor zitplaatsen bestemd was. Het zalencentrum Irene werd in de eerste jaren na 1950 gebouwd, terwijl de kerk ongeveer tien jaar later ingrijpend gerestaureerd werd. Toen werd ook de voorgevel vernieuwd en het orgel verplaatst. Uiteindelijk was de lengte van de kerk dertig meter.
In 1975 werd het orgel vervangen door een in 1888 door Jan van Gelder uit Leiden gebouwd instrument, afkomstig uit de toenmalige gereformeerde Westerkerk te Den Haag. Het kerkgebouw werd eind 1984 door de Gereformeerde Kerk buiten gebruik gesteld en stond op de nominatie om gesloopt te worden. Het jaar daarop kon de kerk echter worden overgenomen door de Volle Evangelie Gemeente Rijswijk, die de kerk herdoopte als Hofrustkapel.]
Nu alles ritmisch.
Gehoord de besprekingen op de laatst gehouden gemeentevergadering heeft de kerkeraad van Hendrik-Ido-Ambacht besloten om thans alle psalmen ritmisch te gaan zingen. Tot voor kort werd slechts een gedeelte van de psalmen ritmisch gezongen. Ook de gezangen die zich daartoe lenen zullen voortaan ritmisch worden gezongen.
(19 augustus 1961)
Nieuwe kerk voor Hellendoorn.
In Hellendoorn zal een nieuwe kerk worden gebouwd. Na de nodige voorbereidingen heeft de kerkeraad het definitieve schetsplan reeds aanvaard. De raad wilde in dit plan nog graag enkele wijzigingen aanbrengen, maar dat was niet mogelijk omdat dan de begroting zou worden overschreden. Onder restrictie dat – mochten de aannemingskosten meevallen – er later op kan worden teruggekomen, heeft de kerkeraad het ontwerp aanvaard.
(26 augustus 1961)
Kerkbouw in Zevenaar?
Uit de classis Arnhem vernemen we: ‘In Zevenaar, dat nu nog onder Westervoort hoort, wordt het aantal leden en kerkgangers zo groot, dat men ernstig denkt over kerkbouw. Hiervoor zal steun van buiten nodig zijn’.
(26 augustus 1961)
[Opmerkingen van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Na de Tweede Wereldoorlog werd, zoals hierboven al meegedeeld is, de noodzaak tot kerkbouw steeds duidelijker. In januari 1952 werd de eerste dienst in een particuliere woning in Zevenaar gehouden. Het aantal leden bleef ondertussen sterk groeien, zodat het aantal gereformeerden in 1965 al groter was dan dat van de moederkerk, Westervoort. Op 25 november 1966 werd de eerste dienst gehouden in de nieuwe kerk ‘De Hoeksteen‘ aan de Hertog Johannstraat.
Pas op 1 januari 1990 werd de zelfstandige Gereformeerde Kerk te Zevenaar geïnstitueerd. Daarvóór behoorden de gereformeerden in dat dorp tot de Gereformeerde Kerk te Westervoort/Zevenaar/Lobith, die op 1 januari 1978 ontstond door samenvoeging van de Gereformeerde Kerken te Westervoort en te Lobith (de Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende) te Westervoort ontstond op 1 oktober 1887 door de Doleantie, terwijl de Gereformeerde Kerk te Lobith op 6 juli 1941 geïnstitueerd werd).
Toen ook in Zevenaar de ontkerkelijking toesloeg werd op zondag 13 mei 2001 de laatste kerkdienst in het kerkgebouw ‘De Hoeksteen‘ gehouden. De kerk werd toen aan de eredienst onttrokken.]
Dominee schreef kinderboeken.
De nieuwe predikant die zich binnenkort aan Westmaas verbindt, kandidaat J. Rowaan [1928-1995] uit Zeist, is tot het ambt gekomen langs de weg van Artikel 6 der Kerkorde (‘bijzondere gaven’). De dagbladen van het Rotterdammer-concern wisten kortgeleden een en ander over de ‘achtergronden’ van de heer Rowaan te vermelden, die wij hierbij ook aan onze lezerskring doorgeven:
“In kandidaat Rowaan krijgt de gemeente Westmaas een ‘selfmade’-man, want zijn theologische studie volgde de heer Rowaan niet aan een universiteit, maar op zijn eigen studeerkamer. Jarenlang heeft hij, na zijn volledige dagtaak op het kantoor van een farmaceutische fabriek, in de avonduren over de vele boeken gezeten. Leermeesters van deze theologische student waren de plaatselijke predikanten ds. P. Kuyper jr. [1908-1985] en wijlen ds. J. Gillebaard [1897-1960].”
“Op 17 mei [1961] was het zover dat de heer Rowaan voor de classis Zeist zijn preparatoir examen aflegde, in dit geval op grond van Artikel 6 der kerkorde (de bijzondere gaven). De 28e juni daarop volgde zijn beroepbaarverklaring. De zondagen die daarna volgden zag kandidaat Rowaan slechts zelden de kerk van Zeist, want meestal was hij op weg naar diverse gemeenten om daar preekbeurten te vervullen”.
“In kandidaat Rowaan krijgt de gemeente van Westmaas niet alleen een theoloog, maar ook een man met een vaardige pen. In de journalistiek is hij geen onbekende en ook als schrijver van kinderboeken is hij o.a. bij uitgever Callenbach geen onbekende. Twee kinderboeken zagen reeds het licht, nl. ‘Het Wilgenslootje’, en ‘Pieter’. Verwacht mag worden dat nog in dit jaar uitkomen ‘De Uilenjacht’ en ‘Fort aan de Lek’.”
(2 september 1961)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Ds. Johannes Rowaan was van 1961 tot 1965 verbonden aan de Gereformeerde Kerk te Westmaas en van 1965 tot 1967 aan die te Monster, toen hij overging van de Gereformeerde Kerken in Nederland naar de Algemene Doopsgezinde Sociëteit.]
‘Oliegeld’ voor de kerk.
Het olieconcern Shell/BPM stelt jaarlijks een bedrag ter beschikking tot steun met name van kerken die door de werkzaamheden van dit concern op nieuwe voorzieningen zijn aangewezen. Door een interkerkelijk contact heeft dan de verdeling van de totaalgift plaats over de diverse kerkgenootschappen. Het deel van het geld dat dit jaar voor de Gereformeerde Kerken beschikbaar kwam ging thans naar de kerk van Spijkenisse die hierdoor een bedrag van fl. 5.500 kon toucheren, onder voorwaarde dat dit geld niet voor lopende uitgaven mag worden aangewend. De kerkeraad heeft nu op voorstel van de Commissie van Beheer besloten het bedrag aan te wenden als deel van de koopsom voor een reeds aangekochte kosterswoning.
(2 september 1961)
[Opmerkingen van de redactie van GereformeerdeKerken.info – De in 1890 in gebruik genomen gereformeerde kerk aan de Wilhelminalaan (zie de eerste foto in dit bericht) werd in 1962 buiten gebruik gesteld en gesloopt, in verband met de nieuwe gereformeerde Ontmoetingskerk, die op dezelfde plaats gebouwd werd en die nog steeds als protestantse kerk in gebruik is.]
Geen kerkeraadstoezicht meer.
In Hoek van Holland heeft de kerkeraad besloten dat de leden van deze raad voortaan in de eredienst weer vooraan in het kerkgebouw zullen plaatsnemen. Waarom was dit de laatste tijd dan niet meer het geval? Welnu, het antwoord geeft de kerkeraadsverslaggever: ‘Dit in het vertrouwen dat de gedragingen van jeugdige kerkgangers achterin geen reden tot ernstige klachten meer zullen geven. Waarbij gerekend wordt op de medewerking der verantwoordelijke ouders’.
(2 september 1961)
Nieuwe kerk voor Amersfoort…
In de nieuwe wijk Randenbroek te Amersfoort zal een kerk worden gebouwd met toren en luidklok. Het portaal krijgt een flinke garderobe en een brede trap die naar een ruime ontmoetingshal leidt. De kerk krijgt 400 zitplaatsen. De kansel komt rechts in het midden, het orgel links in de hoek. De avondmaalstafel krijgt een plaatsje tussen orgel en preekstoel, en rechts van laatstgenoemde zal het doopvont worden opgesteld. De vergaderlokaliteiten komen onder de kerkzaal. De vloer van deze zalen zal hierdoor een meter onder het maaiveld komen te liggen. Grote ramen zorgen voor de dagverlichting. Het zalencomplex zal bestaan uit een wijkzaal voor 180 personen, drie grote vergaderzalen en één kleinere. De zalen hebben een eigen ingang aan de achterzijde van het complex. Bij de kerk zal een ruime fietsenbergplaats worden gebouwd.
(2 september 1961)
… en voor Haamstede.
Op het reeds eerder daartoe aangekochte terrein bij het station van de Rotterdamse Tramweg Maatschappij in Haamstede [aan de Platboslaan] zal een nieuwe kerk worden gebouwd. De kerkeraad heeft van het gemeentebestuur van Westerschouwen bericht ontvangen dat voor deze bouw toestemming wordt verleend. Eerst moest echter nog een wijziging van het uitbreidingsplan door Gedeputeerde Staten worden goedgekeurd.
(2 september 1961)
[Opmerkingen van de redactie van GereformeerdeKerken.info – De kerk aan de Platboslaan verving een oudere kerk, die in 1925 aan de Noordstraat in Haamstede gebouwd werd. Dat kerkgebouw telde ongeveer 300 zitplaatsen. Vanwege de ouderdom en het gebrek aan zitplaatsen voor vakantiegangers, werd in 1964 de nieuwe kerk in gebruik genomen aan de Platboslaan. De oude kerk is van 1964 tot 1994 nog pakhuis geweest en werd vervolgens gesloopt.
Kerkbouw voor Boechout goedgekeurd.
Na herhaalde tegenwerking van het rooms-katholieke gemeentebestuur van Boechout in België (tot driemaal toe werden de plannen voor kerkbouw van een gereformeerde kerk verworpen en de vereiste vergunning geweigerd), hebben nu de Bestendige Deputaten (Gedeputeerde Staten) ondanks het gemeentebestuur hun goedkeuring aan het project gegeven. Dit betekent dat binnen afzienbare tijd in het centrum van Boechout een moderne gereformeerde kerk zal verrijzen. (…).
(2 september 1961)
Nieuw orgel voor evangelisatiegebouw.
Daar het orgel in het evangelisatiegebouw te Gieten, ressorterend onder de kerk van Gasselternijveen al lange tijd niet meer aan zijn doel beantwoordde, zijn er op spontane wijze gelden verzameld die het mogelijk maakten om binnen veertien dagen tot een bedrag te komen waarvoor een nieuw elektrisch windorgel kon worden gekocht en … in één keer betaald. In een speciale samenkomst is het min of meer officieel in gebruik genomen en ‘beproefd’.
(2 september 1961)
[Opmerkingen van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Op 1 januari 1979 werd de evangelisatiepost te Gieten (Dr.) als zelfstandige Gereformeerde Kerk geïnstitueerd. Zie het artikel over deze kerk op onze website.]
Prof. Ridderbos uit de ‘totocommissie’.
Prof. dr. Herman N. Ridderbos [1909-2007], hoogleraar aan de Theologische Hogeschool te Kampen, heeft zich teruggetrokken uit de Staatscommissie-Wiarda, die tot taak heeft een geheel nieuwe loterijwet voor te bereiden. Met hem nam ook dr. J.A.H.J.S. Bruins Slot [destijds hoofdredacteur van dagblad ‘Trouw’] ontslag als lid dezer commissie. Prof. Ridderbos heeft met dr. Bruins Slot bij het interim-rapport der Commissie-Wiarda een minderheidsnota gevoegd, waarin een volstrekt afwijzend standpunt ten aanzien van elke vorm van sportprijsvragen is neergelegd.
(9 september 1961)
Groei leidt tot dubbele diensten.
In verband met de groei van het ledental der gemeente, zijn in de kerk van Helpman (Gr.) dubbele diensten ingesteld, zowel ’s morgens als ’s middags. De morgendiensten beginnen om negen uur en half elf, en de middagdiensten om half vier en vijf uur.
(9 september 1961)
Snelle uitbreiding van Vleuten.
Uit het kerkeraadsverslag van [de Gereformeerde Kerk te] Vleuten-De Meern citeren we: ‘Er volgt een uitvoerige bespreking van de problemen waarvoor de snelle uitbreiding van de gemeente ons stelt. De laatste twee maanden nam ons zielental met ruim 40 toe, waarvan verreweg het grootste deel in Vleuten.
In de morgendiensten moest reeds enkele malen van de uitschuifbankjes worden gebruik gemaakt. Het is te verwachten dat de uitbreiding eerder toe- dan afnemen zal. Wellicht zal in een niet-meer-verre toekomst in Vleuten tot kerkbouw kunnen en moeten worden overgegaan. Ds. P.B. Suurmond [1921-2010] en br. Van Rooijen krijgen opdracht deze problemen voor te leggen aan en te bespreken met het gemeentebestuur en met de algemeen adviseur van [Generale Deputaten] Kerkopbouw‘.
(9 september 1961)
[Opmerkingen van de redactie van GereformeerdeKerken.info – In Vleuten stond aan de Alendorperweg een in 1894 gebouwde gereformeerde kerk, die na de vrijmaking in 1948 werd overgedaan aan de gereformeerde kerk (vrijgemaakt). In de jaren 1951 en 1952 werd het weer eigendom van de Gereformeerde Kerk, daarna kwam het kerkgebouw weer in handen van de vrijgemaakte kerk.
In Vleuten werd daarna overigens geen gereformeerde kerk meer gebouwd].
Nieuw evangelisatiegebouw.
Omdat het thans in gebruik zijnde evangelisatiegebouwtje in [het Groningse gehucht] Niesoord in slechte conditie verkeert, heeft de kerkeraad van Midwolda [Gr.] besloten een nieuw, verplaatsbaar gebouw aan te schaffen. De kosten hiervan belopen ongeveer fl. 500. In verband hiermee is een speciale collecte in de kerkdienst gehouden.
(9 september 1961)
Voorlopig geen kerkbouw.
Met grote meerderheid van stemmen heeft de kerkeraad van Zeist het volgende besluit genomen: ‘De kerkeraad, constaterende de geringe stemmenmeerderheid, waarmee in zijn vergadering van 15 mei jl. de beslissing inzake de bouw van de Zuiderkerk aan de Van Reenenweg is genomen, en verlangende, zo spoedig mogelijk zowel intern als in zijn samenwerking met de Commissie van Beheer tot een grotere homogeniteit inzake de kerkbouw te komen, besluit: genoemde beslissing gedurende ten hoogste twee jaar niet ten uitvoer te brengen’.
Mochten er binnen die tijd gewichtige motieven aanwezig zijn om op het eenmaal genomen en gehandhaafde besluit terug te komen, dan kan de kerkeraad zich hierop opnieuw beraden. Intussen zal van de Commissie van Beheer advies gevraagd worden op welke wijze direct tijdelijke voorzieningen getroffen kunnen worden betreffende vergadergelegenheid in de Zuiderparochie.
[Opmerkingen van de redactie van GereformeerdeKerken.info – ‘Gewichtige motieven’ leidden er toe dat de kerk in 1964 verbouwd werd.]
(9 september 1961)
Nieuw orgel voor Oostvoorne.
De kerk van Oostvoorne heeft een nieuw orgel in gebruik genomen. Dit gebeurde in een speciale bijeenkomst waar de orgelcommissie het nieuwe instrument aan de kerkeraad overdroeg. Acht jaar lang heeft de kerk het moeten doen met een harmonium dat geheel belangeloos werd afgestaan door een dame uit Voorschoten. Geen wonder dan ook dat de kerkeraad het harmonium onder grote dankzegging weer heeft teruggegeven.
(9 september 1961)
Zesde predikant voor Leeuwarden?
De kerkeraad van Leeuwarden heeft zich beziggehouden met de uitbreiding der stad en het daarmee verband houdende toenemen van het ledental der kerk. Wij lazen daarover in het kerkeraadsverslag: ‘De wenselijkheid van het instellen van een zesde predikantsplaats wordt wel aangevoeld. De mogelijkheid dient nog nader te worden onderzocht. Wanneer de Salvatorkerk gereed is, zal een herindeling van de wijken toch noodzakelijk worden.
(16 september 1961)
Kerkzaal gesloten.
Na lang beraad heeft de kerkeraad van Rotterdam-Kralingen besloten de kerkzaal ‘Pro Rege’ [aan de Oudedijk] te sluiten. Het sterk teruggelopen zielental in de afgelopen jaren (vele jonge gezinnen gaan naar de randgemeenten) maakt de exploitatie van de kerkzaal moeilijk. Bovendien wordt de kerkzaal ’s zondags slecht bezocht. Bij zijn besluit heeft de kerkeraad verder overwogen dat de andere kerkgebouwen aan de Avenue Concordia en de Jeruzalemstraat zodanig liggen, dat zij goed te voet zijn te bereiken. Voor veel kerkbezoekers maakt de afstand weinig uit. Men hoeft in de regel niet langer te lopen dan tien minuten. Ook is het besluit genomen met het oog op het beroepingswerk. ‘Het is’, zo schrijft de Kralingse Kerkbode, ‘echt niet plezierig om een beroepen predikant te moeten vertellen dat de kerken zondags erg onbezet zijn’.
(16 september 1961)
[Opmerkingen van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Pro Rege is – ondanks het bovenstaande bericht – nog steeds in gebruik als kerk- en vergadercentrum van de Protestants Kralingen. De gereformeerde kerk aan de Avenue Concordia was de in 1888 gebouwde kerk van de Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende) in het vroegere dorp Kralingen. Deze kerk werd in 1980 buiten gebruik gesteld en een jaar later overgenomen door de Evangelische Broedergemeente (beter bekend als de Herrnhutters). Aan de Jeruzalemstraat stond de gereformeerde Jeruzalemkerk, die in 1904 in gebruik genomen werd en in 1970 verkocht werd aan de Gereformeerde Gemeente in Hersteld Verband. Tien jaar later werd het een christelijke gereformeerde kerk.]
Baandertproject in Sittard.
De kerk van Sittard heeft een zogenaamd Baandertproject op stapel staan. Dit is een plan voor de bouw van een kerk- en gemeenschapscentrum. Het is niet de bedoeling dat de bestaande (houten) kerk [zie hierboven] wordt vervangen. De normale kerkdiensten blijven in dit laatste kerkgebouw. Zodra het Baandertproject klaar is zullen daar avonddiensten worden gehouden met het accent op de evangelisatie. De kerk van Sittard is in enkele jaren in ledental verdubbeld, en als deze ontwikkeling zich voortzet, zullen in het nieuwe centrum ook kerkdiensten op andere tijden moeten worden gehouden. Dan wordt dit centrum dus een tweede kerkgebouw.
Als gemeenschapscentrum krijgt het Baandertproject bovendien een belangrijke functie voor geheel Sittard. Er is in deze stad namelijk geen enkel behoorlijk protestants vergaderlokaal. Het project is bovendien zo ontworpen dat er eventueel ook accommodatie is voor een kleuterschool. De kosten van het centrum worden geschat op ongeveer fl. 200.000. De Stichting Steun Kerkbouw, de Staatsmijnen en de gemeentelijke en provinciale overheden hebben financiële steun toegezegd.
(16 september 1961)
Kerk wordt hotel.
Het oude bedehuis van de kerk [aan de Strandweg] in Hoek van Holland (drie jaar geleden werd daar een nieuwe kerk [de Pleinkerk] in gebruik genomen, meer in het centrum) krijgt een bestemming als hotel met 42 kamers. Op het ogenblik zijn de verbouwingswerkzaamheden in volle gang. Hierin wordt ook de pastorie betrokken, die na de oorlog werd gebouwd, en die voor dit doel door de kerk eveneens werd verkocht. Waarschijnlijk zal het hotel het volgende seizoen in gebruik genomen kunnen worden.
(16 september 1961)
Bron (onder meer):
Centraal Weekblad ten dienste van De Gereformeerde Kerken in Nederland, jrg. 1961