In de nummers van 14, 21 en 28 januari en 4 februari 1961 van het ‘Centraal Weekblad ten dienste van De Gereformeerde Kerken in Nederland’ kwamen we de volgende berichten aangaande plaatselijke Gereformeerde Kerken tegen.
De redactie van GereformeerdeKerken.info heeft de illustraties, en ter verduidelijking en ter aanvulling, hier en daar enkele gegevens [tussen vierkante haakjes] toegevoegd.
Instituering in Dubbeldam.
Met ingang van 1 januari jl. [1961] is het aantal Gereformeerde Kerken in ons vaderland weer met één vermeerderd door de instituering in Dubbeldam, welke kerk tot stand kwam door afsplitsing van Dordrecht. Voor het hele Dordtse eiland is dit een feit van betekenis, want dit eiland telde tot nu toe maar één Gereformeerde Kerk: die van Dordrecht. Thans zijn er dus twee. De nieuwe gemeente telt 627 leden. Er is reeds een beroepingscommissie ingesteld om zo spoedig mogelijk tot het beroepen van een eigen predikant te kunnen overgaan.
Omdat de bestaande Rehobothkerk te klein is, is er ook al een bouwfonds in het leven geroepen om tot de bouw van een tweede bedehuis te komen.
(14 januari 1961)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – De Gereformeerde Kerk te Dubbeldam werd op 1 augustus 1972 weer samengevoegd met die van Dordrecht.
In 1966 was het tweede kerkgebouw – de Maranathakerk – in gebruik genomen (de ’te kleine Rehobothkerk’ werd toen buiten gebruik gesteld). De laatste kerkdienst in de Maranathakerk werd gehouden op 31 augustus 2011.
De heer P. Dillingh te Dordrecht deelde ons over de samenvoeging van Dubbeldam en Dordrecht in 1972 desgevraagd het volgende mee: “De kerk van Dubbeldam werd in 1961 zelfstandig als deel van een breder plan voor kerksplitsing. Voor overig Dordrecht is die kerksplitsing niet doorgevoerd, maar werden wijkgemeenten met wijkkerkenraden gevormd. Dubbeldam was in 1961 burgerlijk nog een zelfstandige gemeente. In 1970 werden burgerlijk Dordrecht en Dubbeldam samengevoegd (of werd Dubbeldam door Dordrecht geannexeerd, het is maar hoe je het bekijkt). Intussen werden nieuwbouwwijken ontwikkeld op het oorspronkelijke grondgebied van Dubbeldam, terwijl de binnenstad en de oudere uitbreidingswijken ontvolkten. Daarom is er in 1972 voor gekozen de kerken van Dordrecht en Dubbeldam weer samen te voegen”.]
Soesterberg zelfstandig?
De kerkeraad van Zeist heeft zich uitvoerig beziggehouden met een aanvraag van de wijk Soesterberg om een zelfstandige kerk te mogen worden. Het zielental is daar de laatste jaren sterk gestegen en bedraagt thans 450. Een uitgebreide actie tot verhoging van de vrijwillige bijdragen, die 54% opleverde, toonde de ernst van de aanvraag. De kerkeraad ging akkoord met het voorstel van de Commissie van Beheer om zich in de overgangsfase voor het tekort garant te stellen met een in 1965 aflopende, glijdende schaal.
(14 januari 1961)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – De Gereformeerde Kerk te Soesterberg werd op 1 februari 1961 als zelfstandige Gereformeerde Kerk geïnstitueerd. Sinds 1952 stond in Soesterberg aan de Rademakerstraat een gereformeerde kerk, die in 1969 buiten gebruik gesteld werd, toen de nieuwe kerk aan de Generaal Winkelmanstraat in gebruik genomen werd. Deze kerk werd in 1998 in het kader van het Samen-op-Wegproces Vredekerk genoemd, en doet nog steeds als protestantse kerk dienst.]
Soesterberg 1 februari zelfstandig.
[De week daarna berichtte het Centraal Weekblad]: De datum van zelfstandig wording van de kerk van Soesterberg is thans vastgesteld op woensdag 1 februari a.s. De instituering zal dan plaats vinden in een gemeentevergadering, die ’s avonds wordt gehouden. Op de zondag daarna, 5 februari, zal in de kerkdienst het accent worden gelegd op deze bijzondere gebeurtenis. De nieuwe, zelfstandige kerk van Soesterberg wordt gevormd door afsplitsing van de tegenwoordige kerk van Zeist. Zolang zij nog geen eigen predikant heeft zal ds. J. Wilschut [1926-2006] te Zeist als consulent optreden. Tot 1 april zullen de Zeister predikanten bij toerbeurt de diensten in Soesterberg leiden.
(21 januari 1961)
Uitbreiding in Alblasserdam.
In Alblasserdam heeft de kerkeraad besloten ‘de weg te banen naar de tweede predikant’. De kerk van Alblasserdam, die sinds augustus 1947 wordt gediend door ds. A.J. Stolte [1904-1982], heeft een zielental dat thans boven de 1.000 is gestegen.
(14 januari 1961)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Na het vertrek van ds. Stolte in 1966, werd diens plaats in 1968 ingenomen door ds. W. ten Kate, die daar tot 1977 stond. In 1972 werd als tweede predikant ds. N.H. Heiner (1933-2002) benoemd.
Samenwerking definitief.
De samenwerking tussen de hervormde en gereformeerde kerken van Kraggenburg in de Noordoostpolder, die reeds lang werd voorbereid, is thans, in de vorm van een notariële akte, definitief geworden. Dit houdt in dat de helft van het bestaande hervormde kerkgebouw door de gereformeerden is ‘gekocht’. Het bedehuis zal voortaan gezamenlijk worden gebruikt. Er zal nu nog een nieuwe vleugel worden aangebouwd voor vergaderlokaliteiten, die eveneens gezamenlijk zullen worden gebruikt.
(14 januari 1961)
Actie met mooi resultaat.
De kerk in Baarn heeft een originele actie gevoerd om te komen tot versteviging van haar inkomsten. Zij reikte alle kerkgangers een folder uit, waarin voor de heren een sigaret en voor de dames zich een bonbon bevond. Aldus vriendelijk gestemd, kon men thuis eens rustig nalezen wat in de folder op pakkende wijze aan de consciëntie werd gelegd. Het resultaat bleef niet uit: er kwam maar eventjes fl. 150.000 uit de bus. De bouw van de Opstandingskerk zal dus wel geen grote problemen opleveren!
(14 januari 1961)
Opstandingskerk in Baarn.
[Dezelfde week berichtte het Centraal Weekblad:] Op voorstel van de jury heeft de kerkeraad in Baarn besloten dat de nieuwe kerk de naam Opstandingskerk zal dragen. Deze naam was ingezonden door twee der deelnemers aan de betreffende prijsvraag.
(14 januari 1961)
Vaste bijdragen in offerblok.
In de kerk van Coevorden is een nieuw systeem ingevoerd voor de inning van de vaste vrijwillige bijdragen. Bij de uitgangen van het kerkgebouw zijn vijf offerblokken geplaatst, waarin de leden der gemeente hun bijdragen kunnen deponeren. Om de leden met dit nieuwe systeem op de hoogte te brengen hebben de broeders van de Commissie van Beheer alle gezinnen van tevoren bezocht.
(14 januari 1961)
Kerkgebouw in Slotervaart.
De bouwcommissie van Amsterdam-Zuid heeft thans het officiële en gewijzigde bouwplan kunnen voorleggen van de nieuw te bouwen kerk in Slotervaart. Waarschijnlijk kan nu spoedig met de bouw worden begonnen. De zuivere bouwsom bedraagt fl. 445.000, met installaties, orgel e.d. meegerekend geschat op fl. 680.000. Het aantal zitplaatsen zal 540 bedragen.
(14 januari 1961)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – In 1963 werd de nieuwe gereformeerde Open Hofkerk aan de Pieter Calandlaan in gebruik genomen. In het kader van het Samen-op-Wegproces werd de kerk al in 1983 buiten gebruik gesteld, omdat de gemeente van de Open Hof introk bij de voormalig hervormde kerk De Ark.
Nóg een nieuwe gemeente.
[De week daarna meldde het Centraal Weekblad:] Behalve de nieuwe kerk van Dubbeldam is er op 1 januari jl. nóg een nieuwe, zelfstandige kerk aan het verband van de Gereformeerde Kerken toegevoegd in de gemeente van [Amsterdam-] Slotervaart/Osdorp. Deze nieuwe kerk bestaat uit de voormalige wijken E en F van de kerk van Amsterdam-Zuid. Daarom is er ook niet een speciale institueringsdienst gehouden ter instelling van de ambten (zoals de ouden dat plechtig plachten te zeggen), want de ambten wáren er al. Het betrof hier immers alleen splitsing van kerkeraad en gemeente. Op donderdag 5 januari [1961] is nog een gemeenschappelijke vergadering van beide kerkeraden gehouden waar de notariële splitsingsakte wred ondertekend. Bij deze gelegenheid voerden ds. L. Kuiper [1906-1963] van Amsterdam-Zuid en ds. N. Korenhoff [1928-2012] van Slotervaart-Osdorp het woord. Inmiddels is de kerkeraad van Slotervaart-Osdorp reeds thans voornemens over te gaan tot het beroepen van een tweede predikant.
(21 januari 1961)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Als tweede predikant werd in 1961 aangesteld ds. J.G. Marseille (1912-1996), die deze kerk tot 1978 gediend heeft.]
Schetsontwerp voor tweede kerk.
De kerkeraad in Leidschendam heeft aan architect H.J. van der Zee te Bussum opdracht gegeven tot het maken van een schetsontwerp voor de bouw van een tweede kerk. Dit bedehuis zal verrijzen in de noordwestelijke hoek van het plan De Heuvel. Dit is dicht bij een complex van 210 woningen dat wordt gebouwd door de christelijke woningbouwvereniging.
(14 januari 1961)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – In 1909 werd in Leidschendam de gereformeerde kerk aan de Damlaan in gebruik genomen. Deze werd in 1996 buiten gebruik gesteld. De tweede kerk (ontworpen door architect van der Zee), de Kruisheuvelkerk aan de Burgemeester Roeringlaan, werd in 1962 in gebruik genomen en doet nog steeds dienst als protestantse kerk.]
Groot complex voor Den Haag-West.
Op een terrein aan de Daal en Bergselaan in ’s Gravenhage-West zal een kerkzaal annex wijkcentrum plus een bejaardenhuis van niet minder dan tien bouwlagen worden opgetrokken. De plannen van het hoge bejaardentehuis zijn organisatorisch en exploitatief ‘rond’. Aan het schetsplan voor het kerkcentrum wordt de laatste hand gelegd.
Beide gebouwen zullen door een tussenbouw aan elkaar worden verbonden, zodat de bejaarden zonder veel moeite de godsdienstoefeningen en de wijkavonden zullen kunnen bijwonen. Onder de grote kerkzaal, die door de week ook voor wijkavonden e.d. kan worden gebruikt, komen verschillende gebruiksruimten, met name voor de jeugd.
(14 januari 1961)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – De kerk waarvan hierboven sprake is werd gebouwd als gereformeerde Opstandingskerk. De kerk werd in 2002 verbouwd in het kader van het Samen-op-Wegproces met de hervormde gemeente van de Pauluskerk (dit kerkgebouw werd buiten gebruik gesteld en gesloopt). De Opstandingskerk werd toen herdoopt als Bergkerk.]
Oecumenische kerk in Espel.
In Espel (Noordoostpolder) heeft de aanbesteding plaats gehad voor een nieuwe kerk, die door hervormden en gereformeerden gezamenlijk zal worden gebruikt. Dit wordt een fors kerkgebouw, ontworpen door architect Jan Heese te Amsterdam, van een moderne signatuur. Het bevat een kerkzaal met een zogenaamd fuseedak (halfrond). Aan de kerkzaal is een lage uitbouw geprojecteerd die als avondmaalsruimte dienst zal doen.
Deze uitbouw wordt van zodanige omvang dat de gemeente er ook inderdaad ‘aan tafel’ zal kunnen gaan. In de aangebouwde vleugel zijn twee kerkeraadskamers ondergebracht, die als zodanig ‘vast’ bij beide kerkeraden in gebruik zullen zijn. Daartussen bevindt zich een klein lokaaltje en aan de andere kant van de gang is een grote zaal die ongeveer 200 mensen plaats kan bieden. Deze zaal wordt 10 bij 15 meter en zal over eenvoudige toneelaccommodatie beschikken. Ook zal deze ruimte voor gymnastiekbeoefening kunnen worden gebruikt. Verder zijn er natuurlijk de nodige nevenruimten met in de gang een buffet. Bij de kerk zal een toren worden geplaatst met een hoogte van 21 meter.
(14 januari 1961)
Kerk te Schiebroek.
Aan de kruising van de Wilgenplaslaan en de Teldersweg zal de Gereformeerde Kerk Schiebroek-Hillegersberg een nieuwe kerk laten verrijzen naar ontwerp van de architecten Lengkeek en Hoekveen op een rechthoek van 17½ bij 35 meter. De ruimte wordt in vier stroken verdeeld. De eerste, die vijf meter breed wordt, is bestemd voor zalen voor de catechisatie, het jeugdwerk en vergaderingen. De tweede strook, die vier meter breed wordt, bevat de dienstruimten, keuken, garderobe, toiletten en de plaats voor de centrale verwarming. De derde strook krijgt de breedte van acht meter en kan door een uitneembare wand van de kerkruimte gescheiden worden. Er komt hier een zaal met podium voor evangelisatie-, wijk- en jeugdsamenkomsten, voor plm. 200 personen. De kerkzaal krijgt een breedte van 14 meter en zal aan 400 personen plaats bieden. De kansel wordt geplaatst tegen de lengtemuur van het gebouw. De kerkzaal krijgt een dak van piramidevorm.
De vierde strook eindelijk is vier meter breed en krijgt een verhoogde vloer. Het podium is voor de viering van het avondmaal, en tussen de kerkzaal en het podium komt eveneens een wegneembare wand. De bouw wordt begroot op fl. 445.000, terwijl uit het bouwfonds en rijkssubsidie een bedrag binnenkomt naar verwacht wordt van fl. 145.000, zodat de gemeente fl. 300.000 bijeenbrengen moet, afgezien van de jaarlijkse huishouding, die ongeveer fl. 37.000 kost. Een en ander betekent, dat de vrijwillige bijdragen met tachtig procent omhoog moeten en daarvoor heeft men een financiële actie in de gemeente ingezet.
(14 januari 1961)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – De kerk kreeg de naam Vredevorstkerk en werd in 1964 in gebruik genomen. Inmiddels werd de kerk verkocht aan de Stichting Ouderenhuisvesting.
Samenwerking in De Bilt?
In De Bilt heeft de kerkeraad de raden van de hervormde gemeenten van De Bilt-Oost en De Bilt-West en van de vrijgemaakte Gereformeerde Kerk uitgenodigd voor een samenspreking om tot een nauwere samenwerking te komen. In de uitnodiging verklaarde de kerkeraad te overwegen dat men ondanks verscheidene contacten vrijwel als vreemdelingen naast elkaar leeft en daardoor ook elkaars kerkelijk leven slechts als buitenstaanders beziet. Dit is voor de gereformeerde kerkeraad aanleiding geweest voor de uitnodiging om in broederlijke geest met elkaar van gedachten te wisselen.
(21 januari 1961)
Twintig commissies…!
Het ‘Gereformeerd Sociologisch Instituut’ te Amsterdam heeft voor de kerk van Emmen een rapport opgesteld met het oog op de toekomstige ontwikkeling van deze gemeente. Wij lazen hierover in de kerkbode: ‘Inmiddels is er een 20-tal commissies benoemd uit de kerkeraad die het rapport gedurende de maand januari zullen bestuderen en daarover elk een verslag(je) opstellen’.
(21 januari 1961)
Voorlopige richtlijnen.
De kerkeraad van Almkerk heeft enkele voorlopige richtlijnen vastgesteld in verband met de combinatie die deze kerk aangaat met die van Waardhuizen voor het gezamenlijk beroepen van een predikant. De predikant zal om de veertien dagen voorgaan in de dienst des Woords te Almkerk en een nader vast te stellen wijk van deze gemeente bearbeiden, eventueel in één wijk daar huisbezoek doen en een paar catechisaties houden.
Hij krijgt de volledige ambtelijke bearbeiding in Waardhuizen. Besloten is dat het beroep zal worden uitgebracht door de kerk van Waardhuizen. De beroepingscommissie zal bestaan uit leden van beide kerkeraden.
(21 januari 1961)
Vijfde gemeente voor de stad Utrecht.
Het ligt in de bedoeling in het Utrechtse uitbreidingsplan Kanaleneiland een zelfstandige kerk te institueren. Naast de sinds januari 1956 bestaande kerken van Utrecht-Noord, -Oost, -West en -Zuid zal dit dan de vijfde zelfstandige gemeente in de Domstad worden. Voor tot instituering kan worden overgegaan zullen echter nog tal van problemen moeten worden opgelost.
Een van de belangrijkste is wel dat bij een alsmaar groeiende wijk in het Kanaleneiland de drie ‘oude’ wijken van de kerk van Utrecht-West in ledental enigszins teruglopen. Niettemin heeft de kerkeraad de gedachte om tot een ‘herverkaveling’ over te gaan en het aantal predikanten voor de ‘oude’ wijken met een te verminderen, verworpen.
(28 januari 1961)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Tot de instituering van een geheel zelfstandige Gereformeerde Kerk is het op Kanaleneiland niet gekomen. In 1965 werd daar echter wel de gereformeerde Triomfatorkerk in gebruik genomen. Maar op 1 september 2013 werd er de laatste kerkdienst gehouden. De redenen om deze kerk én de gereformeerde Pniëlkerk aan de Lessinglaan in de wijk Oog en Al te sluiten waren het teruglopend aantal kerkgangers, ambtsdragers en vrijwilligers en de telkens dalende inkomsten. Over ‘Veertig jaar kerkelijk leven op Kanaleneiland in Utrecht-West’ werd in 1997 het gedenkboek ‘Omzien in verwondering’ gepubliceerd.
Begrafenisdienst.
Dr. M. Feitsma [1911-1968] te Emmen schreef in de kerkbode een artikeltje over begrafenisdiensten, waaruit wij citeren: “Na de rouwdienst volgt dan de eigenlijke begrafenis. Meestal wordt aan het graf de geloofsbelijdenis der kerk gezegd en wordt de aanwezigen, hetzij door een familielid of door de predikant, dank gebracht voor hun medeleven. Daarna gaan de meesten huns weegs, maar familie en kennissen verenigen zich weer in een lokaal achter de kerk waar gedekte tafels gereed staan met broodjes en koffie. De maaltijd begint. De toon is doorgaans heel anders dan tijdens de rouwdienst. Men krijgt de indruk dat eigenlijke begrafenis een zekere opluchting heeft gegeven. De conversatie beweegt zich in allerlei richtingen. De rokertjes worden tevoorschijn gehaald…
De kerkeraad heeft gezegd: nee. Dit is niet juist. Vanzelfsprekend is het uitnemend dat aan hen die van ver komen gelegenheid wordt gegeven iets te nuttigen. Begrafenissen vinden doorgaans op akelige tijden plaats. En wil de familie na de begrafenis weer bij elkaar komen, niemand die daarop enige aanmerking kan maken. Maar na de teraardebestelling, zoals dat officieel heet, is de ‘plechtigheid’ afgelopen. Ook de voorganger, hetzij de predikant of de ouderling, gaat dan naar huis. Wat daarna de familie wil doen, is geheel haar eigen aangelegenheid. Zo zal het dus voortaan geschieden, en van deze regel zal niet worden afgeweken. Wat intussen niet wegneemt, dat over de dienst vóór de begrafenis nog meerdere vragen open blijven staan.”
(28 januari 1961)
Workums kerk 125 jaar.
De afgelopen zondag, 29 januari [1961], is in de dienst te Workum herdacht dat de kerk daar 125 jaar geleden werd geïnstitueerd. Op maandag 1 februari 1836 kwam ds. S. van Velzen [1809-1896] naar Workum om de ‘Christelijke Afgescheidene Gemeente’ te stichten. Begonnen werd met slechts enkele leden, waaronder niet een belijdend lid (zelfs was een lid niet eens gedoopt).
Maar op die maandag deden zij allen belijdenis van hun geloof en ontving het ene lid het sacrament van de doop. Aanvankelijk behoorden ook Ferwoude, Hindeloopen, Koudum en Bolsward tot de kerk van Workum.
Het duurde tot 1841 voor de gemeente een eigen predikant kreeg in de persoon van Sietse Oenes Los [1803-1882], eertijds schipper. Aanvankelijk werden kerkdiensten gehouden te Ferwoude en te Koudum, maar het duurde niet lang of deze diensten werden alleen beperkt tot Workum. Langzaam breidde de gemeente zich uit totdat er voldoende leden waren om de combinatie Workum-Koudum op te heffen. In de loop der jaren hebben in Workum [tot 1961] veertien predikanten gestaan. De huidige predikant, ds. D. Middelkoop [1904-1977], die sedert 1 februari 1959 aan de thans jubilerende kerk verbonden is, is de vijftiende.
(4 februari 1961)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Al weer enige tijd geleden werd een gedenkboek over de Gereformeerde kerk te Workum gepubliceerd. Op de geschiedenis van deze kerk komen we over niet al te lange tijd uitvoeriger terug.]
Kerk kreeg nieuwe naam.
Volgens een besluit van de kerkeraad is de naam van de kerk van Noorden (classis Woerden) gewijzigd in: kerk van Woerdense Verlaat. Dit in verband met de situatie ter plaatse. Het kerkgebouw staat namelijk een heel eind van het dorp Noorden af. De kerkeraad heeft de overheid inmiddels van dezer naamsverandering op de hoogte gebracht.
(4 februari 1961)
Bron:
Centraal Weekblad ten dienste van de Gereformeerde Kerken in Nederland, 14, 21 en 28 januari en 4 februari 1961