Op 27 november 2017 overleed de godsdienstsocioloog dr. G. Dekker. Hij was emeritus-hoogleraar godsdienstsociologie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en schrijver van talloze boeken over onder meer de veranderingen in De Gereformeerde Kerken in Nederland.

Gerard Dekker, die in 1931 te Naaldwijk geboren werd, promoveerde aan de Vrije Universiteit op vrijdag 12 februari 1965 met het proefschrift ‘Het kerkelijk gemengde huwelijk in Nederland’. In die tijd was hij werkzaam bij het Gereformeerd Sociologisch Instituut waar hij in het blad GSI-nieuws onder meer schreef over kerkbouw (1961). Na het overlijden van GSI-directeur prof. dr. R. van Dijk benoemde het bestuur dr. G. Dekker tot diens opvolger. Enkele jaren later besloot de Synode echter haar bijdrage aan het werk van het GSI per 1 juli 1966 te beëindigen. Daarop besloot het bestuur het GSI op te heffen. In 1970 werd dr. Dekker verbonden aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.

Enkele publicaties.

Dr. Dekker had van 1965 tot 1969 zitting in de ‘Commissie Gemeentestructuur’, die werd ingesteld door de Generale Synode 1965 van de Gereformeerde Kerken in Nederland, met als opdracht ‘studie te maken van de vragen inzake de structuur van de gemeente en daarover contact te onderhouden met deputaatschappen en instellingen die zich ook met deze vraagstukken bezighouden’. Als uitvloeisel van de opdracht van de synode verscheen in 1969 het rapport ‘Kerk in perspectief’, dat hij samen met mevr. E.G. van Egmond als rapporteur samenstelde, waarin onder meer de noodzaak beklemtoond werd om zich als Gereformeerde Kerken meer te richten op de concrete vragen van en vanuit de samenleving, en waarin getracht werd aan te geven op welke wijze het zoeken naar een nieuwe vorm van het kerkelijk leven zou kunnen plaatsvinden.

Ook daarna publIceerde dr. Dekker veel; zo verscheen onder meer in 1971 ‘Wat is er met de kerk aan de hand?’ en in 1972 ‘Veranderingen in de Gereformeerde Kerk’, uiteindelijk culminerend in ‘De stille revolutie’, dat in 1992 verscheen en waarin aangegeven werd hoe de Gereformeerde Kerken tussen 1950 en 1990 veranderd waren. Duidelijk was in elk geval dat de kerk ‘Van meerderheid naar minderheid’ (1995) koerste, terwijl hetzelfde jaar ‘Als het getij verloopt’ verscheen. Hij werkte ook mee aan het rapport ‘God in Nederland’, dat in 1997 verscheen en dat met veel concreet cijfermateriaal inging op de veranderingen die zich in het kerkelijk- en geloofsleven in ons land hadden gemanifesteerd in de dertig jaar tussen 1966 en 1996. In dat jaar nam hij trouwens afscheid als hoogleraar Godsdienstsociologie aan de VU.

De strijd met de kerk.

In een interview in het dagblad Trouw verklaarde hij in 2003 dat hij – ‘als strijder tegen de voorgenomen kerkenfusie van de Samen-op-Wegkerken (…), een kerk die door de meeste van haar leden niet gewild wordt’ – uit de kerk gestapt en kerkelijk dakloos was.

Twee jaar later, in 2005, schreef dr. Dekker over zijn werk als socioloog voor het Gereformeerd Sociologisch Instituut en daarna in zijn boek ‘Een moeizaam gevecht: mijn geschiedenis met de kerk’. Daarin beschreef hij onder meer de soms zeer moeizame acceptatie van zijn vakgebied, de sociologie, voor kerkelijke processen. ‘Ons bezwaar richt zich vooral tegen de omstandigheid, dat de onderscheiding theologische/niet-theologische [zoals sociologische] factoren door velen bewust of onbewust wordt gezien als een onderscheiding tussen de wezenlijke en niet-wezenlijke, de legitieme en de illegitieme factoren, daarbij impliciet aannemend dat de theologische factoren de wezenlijke en dus de legitieme zijn, en daarmee weer voedsel gevend aan de gedachte dat de theologie beslissend is voor de kerk en het kerkelijk leven. (…) Juist omdat sociologen zich met het héle godsdienstige en kerkelijke leven gingen bezighouden, ontmoetten zij ook steeds meer weerstand vanuit de kerk en van in de kerk werkzame theologen, die vonden dat dit (uitsluitend) tot hún competentie behoorde’.

Opmerkelijk was zijn ‘vervolg’ op ‘De Stille Revolutie’ van 1992 voor wat betreft de gang van zaken in de vrijgemaakte Gereformeerde Kerken. In ‘De doorgaande revolutie’ (2013) vergeleek Dekker de veranderingen binnen de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) in de afgelopen decennia met die welke de ‘vroegere’ Gereformeerde Kerken in Nederland (ze zijn er nog steeds, óók binnen de PKN) destijds doormaakten. Die vergelijking toont volgens Dekker dat de veranderingen in de vrijgemaakte Gereformeerde Kerken grote overeenkomsten vertonen met de veranderingen in de GKN.

© 2017. GereformeerdeKerken.info