De Gereformeerde Kerk te Lemele en Lemelerveld ontstond in 1892, door de ineensmelting van de Christelijke Gereformeerde Gemeente te Lemelerveld met de Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende) te Lemele.
Instituering en een eigen kerkje.
De Christelijke Gereformeerde Gemeente (uit de Afscheiding van 1834) te Lemelerveld ontstond op 26 mei 1876. Bijna dertien jaar later, op 14 maart 1889, ontstond in het nabijgelegen Lemele de Nederduitsche Gereformeerde Kerk (uit de Doleantie van 1886). Toen op 17 juni 1892 in Amsterdam door de landelijke synodes van die beide kerkgenootschappen besloten werd tot samengaan als ‘De Gereformeerde Kerken in Nederland’, vormden ook de beide genoemde plaatselijke gemeenten ‘De Gereformeerde Kerk te Lemele en Lemelerveld’. De gemeente telde in de begintijd ongeveer twintig gezinnen.
De Christelijke Gereformeerde Gemeente had al veel eerder, op 3 juni 1878, aan de Kerkstraat in Lemelerveld een eigen kerkje met bijbehorende pastorie in gebruik genomen. Die ‘inwijdingsdienst’ stond onder leiding van ds. J.J. Kuiper (1824-1906) van Den Ham.
Oefenaars en dominees…
Op 21 juli 1878 deed J.J. Dragt als eerste oefenaar zijn intrede. De heer Dragt was vóór die tijd evangelist bij de Vereniging ‘Vrienden der Waarheid’, een orthodox-hervormde vereniging, die later grotendeels met de Doleantie meeging. Maar in 1878 was hij tot de overtuiging gekomen dat het standpunt van de ‘Vrienden der Waarheid’ onhoudbaar ‘en niet op Gods Woord gegrond was’. Hij nam ontslag als evangelist en werd lid van de Christelijke Gereformeerde Kerk. Als oefenaar diende hij de gemeente van Lemelerveld tot zijn emigratie naar Amerika, op 24 juli 1881.
Zij opvolger was J. van der Vlies (1847-1932), ook een oefenaar, die de gemeente van Lemelerveld vanaf 1 juli 1882 tot 1886 diende. En op 1 juli 1888 deed oefenaar H. Waterink (1855-1927) intrede. Toen in het nabijgelegen Lemele de Doleantie plaatsvond, diende hij ook de Dolerenden aldaar. Deze Dolerenden kerkten bij de Christelijke Gereformeerden in Lemelerveld, al bleven ze vooralsnog een zelfstandige kerk. Oefenaar Waterink diende beide gemeenten tot 26 mei 1890, toen hij naar Nieuwleusen vertrok. Ruim een jaar later, op 20 augustus 1891 begon oefenaar J. Dijkstra zijn werkzaamheden in Lemele-Lemelerveld.
De eerste ‘echte‘ predikant van Lemele-Lemelerveld was ds. A. Borsjes (1905-1933). Hij deed in 1931 intrede. Het zou zijn eerste en enige gemeente blijven, want de predikant overleed tijdens zijn ambtsperiode in Lemele-Lemelerveld, in 1933. Na hem volgden verscheidene andere predikanten.
Een nieuwe kerk.
Een belangrijke gebeurtenis voor de gemeente was de bouw van een nieuwe kerk. Aan de oude kerk werd geregeld onderhoud gepleegd, maar de gebreken werden duidelijker: zo was het dak bouwvallig geworden. Ook groeide de gemeente zozeer, dat het gebouw te klein geworden was: de kerk telde intussen ongeveer 300 zielen.
Een bouwcommissie maakte plannen, en toen zekerheid verkregen was over de mogelijkheid de nieuwbouw te kunnen betalen, werd de klus ter hand genomen, want de gemeentevergadering was positief over het voornemen van de kerkenraad. De toenmalige predikant, ds. A.J.W. Vogelaar (1907-1981), merkte na de beslissing van de gemeentevergadering op: ‘En wij kunnen voortgaan op de ingeslagen weg’.
Architect Plooy uit Amsterdam maakte de plannen en de fa. Seigers zou de bouw voor ruim fl. 8.600 voor elkaar maken. Nadat het oude kerkje was gesloopt werd met de bouw van het nieuwe bedehuis begonnen. Kort na het begin van de Tweede Wereldoorlog kon de kerk op 22 augustus 1940 in gebruik genomen worden.
En toen kwam de Vrijmaking.
De strijd over de leergeschillen betreffende onder meer de Doop en het Verbond, die in en na de Tweede Wereldoorlog in de Gereformeerde Kerken woedde, had ook voor de kerk van Lemele-Lemelerveld consequenties. Zozeer zelfs, dat in de kerkenraad met één stem meerderheid op 15 juni 1946 tot Vrijmaking besloten werd. Dat hield echter wel in, dat de kerkelijke goederen, dus ook het enkele jaren eerder gebouwde kerkgebouw aan de Kerkstraat, in handen van de Vrijgemaakten kwam. Via de rechterlijke macht werd nog wel geprobeerd het gebouw, het archief en de gelden terug te krijgen, maar in hoogste instantie werd beslist dat de Vrijgemaakten het eigendomsrecht hadden.
Ongeveer vijftien jaar lang moest de kleine Gereformeerde Kerk het zonder eigen kerkgebouw stellen. De eerste jaren werd het in Vrijgemaakte handen overgegane kerkgebouw nog gezamenlijk gebruikt, maar in1955 werd daar door hen zonder meer een eind aan gemaakt, van de ene zondag op de andere. De plaatselijke hervormde gemeente bood aan om de gereformeerde kerkdiensten in het hervormde kerkgebouw te houden, waarvan dankbaar gebruik gemaakt werd.
Een nieuwe kerk.
Er zat dus niets anders op dan zelf een nieuw kerkgebouw te stichten. Dat gebeurde op een terrein aan de Meester Gorisstraat. Architect E. Reitsma uit Deventer maakte het ontwerp, dat ongeveer fl. 100.000 mocht kosten. Het was uiteraard een zware opgave voor de kleine gemeente om een nieuwe kerk te bouwen. De classis en de ‘Generale Deputaten voor Gescheurde Kerken’ droegen in de kosten bij. De kerkelijke gemeente zag zélf kans fl. 20.000 bij elkaar te krijgen.
De nieuwe kerk kon in 1960 in gebruik genomen worden. Ter gelegenheid van de ingebruikneming werden door allerlei personen en instanties geschenken aangeboden, onder meer een kanselbijbel, die werd geschonken door een echtpaar uit de gemeente. Ze hadden de bijbel gekocht van het spaargeld van hun kind dat door een droevig ongeluk om het leven gekomen was.
Samen-op-Weg…
Door het Samen-op-Wegproces tussen de plaatselijke Gereformeerde Kerk en de Nederlandse Hervormde Gemeente werd besloten vanaf 2001 de kerkdiensten te houden in het hervormde kerkgebouw. De gereformeerde kerk werd in het najaar van 2001 gesloopt. Op de plaats van de kerk werden woningen gebouwd.
Ledentallen van de Gereformeerde Kerk te Lemele-Lemelerveld.
Bronnen:
J. Feberwee en J.T. Parmentier, 100-jarig bestaan Gereformeerde Kerk Lemele-Lemelerveld. 1892-1992. Lemele-Lemelerveld, 1992
H. Fidder, Na vijftien jaar weer een eigen kerk, in: Centraal Weekblad ten dienste van De Gereformeerde Kerken in Nederland, 8e jrg. nr. 34, 3 september 1960
© 2017. GereformeerdeKerken.info