50 jaar Gereformeerde Kerk te Nijkerkerveen (1967-2017)

Op 22 januari 1967 werd vanuit de Kerk te Nijkerk de Gereformeerde Kerk te Nijkerkerveen geïnstitueerd. Maar ook vóór die tijd gebeurde er veel…

Rode ster: locatie kerk Nijkerkerveen. Groene ster: locatie Kruiskerk, Nijkerk (kaart: Google).

Inleiding.

Op 15 januari 1943 werd tijdens een gemeentevergadering in de gereformeerde kerk aan de Venestraat te Nijkerk gesproken over de bouw van een tweede kerk! Overigens kwam daar ook het beroepen van de derde predikant aan de orde. De kerk van Nijkerk groeide en ook het aantal kerkgangers uit Nijkerkerveen en het aanpalende Holkerveen groeide. De afstand tussen Nijkerk en Nijkerkerveen was voor sommigen kennelijk van dien aard, dat trouw kerkbezoek er soms wat bij inschoot. Tenminste, te oordelen naar wat op de vergadering gezegd werd: ’Met een tweede vergadergelegenheid komt er meer ruimte én kan beter aangedrongen worden op trouwer kerkbezoek’.

De gereformeerde Kruiskerk, die in 1890 in gebruik genomen werd.

Maar de Tweede Wereldoorlog had ons land in zijn greep. Er kon toen nog niet gebouwd worden. Het was ook een geweldige opdracht: een tweede kerk en een derde predikant!  Daarvoor zouden grote geldelijke offers nodig zijn. En toch bracht zélfs in 1943 de rondgang door de gemeente voor dit doel bijna fl. 24.000 op, en eind 1950 was het bedrag al opgelopen tot fl. ruim fl. 32.000. Nog níet genoeg om een kerk te betalen, maar wél voldoende om met de plannen voortgang te maken!

Plannen.

Begin 1946 bracht de Commissie van Administratie advies uit over de bouw van de tweede kerk: “De locatie waar deze vergaderplaats moet verrijzen zal gezocht moeten worden in de nabijheid van de Amersfoortseweg en wel tussen de Kerkstraat en de Laakweg of Hooglandseweg”, tussen Hooglanderveen en Nijkerkerveen. Het moest wel een ruim terrein zijn, want er moest een mogelijkheid voor uitbreiding zijn. De Commissie drong aan op spoed want in Nijkerk werden al enige tijd dubbele diensten gehouden, zowel ’s ochtends als ‘s middags.

Vandaar dat de kerkenraad van Nijkerk eind 1947 een commissie instelde die moest ‘omzien naar een geschikt terrein’ en bovendien besloot viermaal per jaar voor de kerkbouw te collecteren. De nood was inmiddels dermate hoog gestegen dat – nadat een voorstel om een barak op Texel aan te kopen als noodkerk op bezwaren stuitte – werd overeengekomen de garage van G. van den Brink aan de Amersfoortseweg 55 voor fl. 100 per maand te huren voor de zondagse kerkdiensten.

Intussen was besloten een terrein aan de zuidzijde van de Vrouwenweg aan te kopen door ruiling met een terrein dat aan de diaconie toebehoorde; in 1948 werd de notariële akte getekend. Een inmiddels gemaakte tekening verkreeg echter van de bevoegde instantie in Arnhem en vervolgens van B en W geen goedkeuring. Toen de commissie andermaal met de burgemeester in overleg ging, ditmaal om het bestemmingsplan te veranderen, werd daarvoor toestemming verleend.

‘Een bescheiden gebouw’.

Een afgekeurd plan… (tekening: ‘Hoe het groeide…’).

De plannen waren ‘een bescheiden gebouw te bouwen, waar in des zondags kerkdiensten kunnen worden gehouden en dat overigens kan worden benut voor het verenigingsleven’. Bij uitbreiding van de gemeente zou later een definitieve kerk met pastorie kunnen worden aangebouwd.

Tekeningen werden gemaakt. De eerste werd door de zogenaamde gemeentelijke Schoonheidscommissie afgekeurd omdat het gebouw ‘teveel het uiterlijk van een kerk zou hebben’. De tweede tekening werd goedgekeurd, zodat de aanbesteding op 22 september 1950 kon plaatshebben. De begroting van de architect wees een bedrag van ruim fl. 37.000 aan; de laagste inschrijver, J. van der Ham, dacht het met fl. 33.750 te kunnen rooien. Hij kreeg de opdracht. De bouw kon beginnen.

‘U hebt de muren kunnen zien rijzen, de betimmeringen kunnen gadeslaan en, al is het, dat het werk de laatste maanden voornamelijk binnenshuis gebeurde, aan het komen en gaan van timmerman en metselaar, loodgieter en schilder, was te merken dat er gewerkt werd’. De kosten maakten het vooralsnog niet mogelijk centrale verwarming aan te leggen en een behoorlijk kerkorgel aan te schaffen. ‘Er is nu wel een orgel en we menen aardig goed geslaagd te zijn, maar ’t is geen echt kerkorgel. Er moet wat te wensen overblijven’, zo werd opgemerkt. Het instrument dateerde uit 1920.

In gebruik genomen (1951) en op weg naar zelfstandigheid.

De uitnodiging voor de opening van de kerk in Nijkerkerveen (illustratie: ‘Hoe het groeide…’).

Zo kon de kerk op 13 juli 1951 officieel in gebruik genomen worden, compleet met een historisch overzicht van het tot stand komen van het gebouw. Ds. C.H. Appelo (1911-1969) van Nijkerk hield een preek over Haggai 2 vers 2 tot 4 over ’De heerlijkheid van de nieuwe tempel’. De eerste doopdienst in deze kerk werd  op 23 september 1951 gehouden; toen werden H. (Rina) van ’t Bosch-Van Ramshorst en Gerrit van Dasselaar (1951-1954) gedoopt, die ruim drie jaar oud werd.

Ds. C.H. Appelo (1911-1969) van Nijkerk leidde de ingebruikneming van de kerk te Nijkerkerveen in 1951 (foto: ‘130 jaar GK Nijkerk’).

Al snel ontstond in Nijkerkerveen de behoefte een zelfstandig kerkelijk leven op te bouwen. Ds. J. Koppe (1904-2002) van Nijkerk schreef daarover al in het jaaroverzicht van 1961/1962. Hij noemde daarin zelfs al een datum waarop die zelfstandigheid zou kunnen worden bereikt: per 1 januari 1967. De kerkenraad van Nijkerk stond sympathiek tegenover het plan. De wijkgemeente rond de kerk van Nijkerkerveen en Holkerveen telde immers al ruim 470 leden!

Kerkfotograaf Andre van Dijk maakte deze foto van de kerk in Nijkerkerveen in 1974 (Reliwiki).

In ieder geval werd de Commissie ‘Zelfstandigheid Nijkerkerveen’ ingesteld, die onderzocht of zelfstandigheid financieel en anderszins haalbaar was. Op 4 mei brachten de broeders rapport uit aan de kerkenraad. Als gevolg daarvan stuurde de kerkenraad in juni 1966 een circulaire rond waarin de plannen van de kerkenraad werden ontvouwd en toegelicht, ook omdat ‘in Nijkerkerveen de meningen nog verdeeld’ waren. In de circulaire werden ook de berekeningen verstrekt die ten grondslag lagen aan de financiële mogelijkheid voor de stichting van een eigen kerk. Daaruit bleek dat de totale inkomsten voor het draaiend houden van het zelfstandig kerkelijk leven – inclusief de kosten voor een eigen predikant – met fl. 103 per adres omhoog zouden moeten, ongeveer 60%. Een hele opgave!

Op 16 juni 1966 werd daarover een gemeentevergadering gehouden. Het bleek dat de overgrote meerderheid van de gemeenteleden uit Nijkerkerveen en Holkerveen met de plannen akkoord ging. De classis stelde vervolgens ook een onderzoek in naar de zelfstandig wording; dat was niet vreemd, want als uit de verzelfstandiging van de kerk te Nijkerkerveen een zgn. ‘hulpbehoevende kerk’ zou ontstaan, draaiden de overige classiskerken mede voor de kosten op. Maar ook de classis ging akkoord.

Geïnstitueerd (1967).

Ds. J. Koppe (1904-2002) van Nijkerk leidde de instituering van de kerk te Nijkerkerveen in 1967 (foto: ‘130 jaar GK Nijkerk’).

Al werd van het feit van de verzelfstandiging ‘weinig drukte gemaakt’, toch werden ‘op enigszins plechtige wijze op 22 januari 1967, in een godsdienstoefening waarin ds. Koppe voorging, de ambten ingesteld en volgens de regels van ons kerkrecht de gemeente geïnstitueerd. De dienstdoende ouderlingen P. Buitenhuis, G. Hogeveen, J. Verkaik en R.C. van der Zande, alsmede de diakenen A. van Bokhorst en A. van den Ham, werden als zodanig bevestigd, terwijl ds. Koppe door de classis als consulent werd benoemd’.

Meteen werden in april 1967 voorbereidingen getroffen voor de pastoriebouw. Een dominee moest immers ook ergens wonen! Hoewel de plannen van de architect nogal prijzig waren, ca. fl. 70 à fl. 80.000, werd toch besloten daarmee voort te gaan. In augustus 1968 kon de aanbesteding plaatsvinden – alleen onder protestants-christelijke aannemers. De twee laagste inschrijvers berekenden de klus voor wat de bouw betreft op fl. 75.980 (de fa. A. van Koot te Nijkerk) en voor het schilderwerk fl. 4.650 (de fa. B. Goosensen te Harderwijk). De totale kosten van de bouw kwamen op bijna fl. 98.000.

De gereformeerde kerk te Nijkerkerveen in 2010 (foto: Reliwiki, Andre van Dijk).

De tijd van de eerste predikanten.

Besloten werd vooralsnog over te gaan tot het beroepen van een emeritus-predikant. In augustus 1968 werd begonnen met het beroepingswerk. Als resultaat daarvan werd ds. M. Vreugdenhil (1903-1983), emeritus-predikant van Ruinerwold-Koekange beroepen voor het verlenen van hulpdiensten.

Ds. M. Vreugdenhil (1903-1983), van 1969 tot 1974 hulppredikant te Nijkerkerveen.

Hij diende de gemeente na zijn emeritaat van 1969 tot maart 1974. Op de 24ste van die maand nam de predikant afscheid van de gemeente met een preek over Openbaring 3 vers 20 (“Zie, Ik sta aan de deur en Ik klop (…)”.

Ds. G. Morsink (1909-2003) was van 1974 tot 1978 aan de kerk van Nijkerkerveen verbonden. Hij was van 1947 tot 1952 predikant te Nijkerk geweest (foto: ‘130 jaar GK Nijkerk’).

Ds. G. Morsink (1909-2003), emeritus-predikant van Halfweg-Zwanenburg, deed op 31 maart 1974 intrede. Deze predikant diende de kerk van Nijkerkerveen van 1 april 1974 tot 31 mei 1978.

Ds. J.E. Brederveld (1913-1998) was van 1978 tot 1982 aan de kerk van Nijkerkerveen verbonden.

Achtereenvolgens dienden ook de volgende hulppredikanten de kerk van Nijkerkerveen: ds. J.E. Brederveld (1913-1998), emeritus-predikant van Leiden, van 1978-1982;

Ds. T.B. van Houten (1913-1989) was van 1982 tot 1984 aan de kerk te Nijkerkerveen verbonden.

ds. T.B. van Houten (1913-1989), emeritus-predikant van Aalsmeer, van 1982-1984 en – zes jaar later (na de ambtsperiode van ds. D. Riemens van Nijkerk) – ds. C.J. van der Meulen (*1924), emeritus-predikant van Bovensmilde, van 1990 tot 1991.

Ds. C.J. van der Meulen (*1924) was in 1990 en 1991 aan de kerk van Nijkerkerveen verbonden (foto: ‘130 jaar GK Nijkerk’).

In 1976 bestond het kerkgebouw 25 jaar. Ter gelegenheid daarvan werd een gedenkboekje gepubliceerd, geschreven door ds. Morsink. Bovendien was het eerste kostersechtpaar Klompenhouwer-Van Renselaar toen 25 jaar in functie. Alle aanleiding voor een feestje!

De kerkenraad stelde dat jaar ook voor om het in 1973 uitgekomen ‘Liedboek voor de Kerken’ (voorzichtig) in te voeren. De gemeente bleek er vooralsnog echter niet toe genegen te zijn, zodat het Liedboek pas in 1979 in gebruik genomen werd.

In 1975 brandde de Kruiskerk tot de grond toe af.

Een gebeurtenis die – naar gebleken is – nog steeds bij velen in het geheugen gegrift is, was de grote brand die in 1975 de aloude Kruiskerk in Nijkerk in de as legde. In 1977 werd besloten tot herbouw van de kerk, zij het dat het een wel heel moderne versie van de Kruiskerk werd.

‘Samen-op-Weg’.

In 1978 werd een overeenkomst gesloten tussen de Gereformeerde Kerk en de ‘Nederlands Hervormde deelgemeente Kerkopbouw’ te Nijkerkerveen, op grond waarvan afgesproken werd gezamenlijke evangelisatiediensten in ‘De Baggelaar’ te houden. De verklaring van overeenkomst luidde: ‘De kerkenraden stellen met blijdschap vast, dat zij met elkaar overeenstemmen ten aanzien van het geloof in Jezus Christus, Onze Heer, gelijk Hij in gehoorzaamheid aan de Heilige Schrift en in gemeenschap met de kerk van alle eeuwen in de belijdenisgeschriften van onze kerken wordt beleden, en zij beloven zich bij het toezicht op de prediking naar deze overeenkomst te zullen gedragen’.

De in 1978 begonnen samenwerking werd in 1983 geëvalueerd. Afgesproken werd dat de evangelisatiediensten in De Baggelaar doorgang zouden vinden en dat er geen bezwaar was tegen kanselruil tussen de predikanten van beide gemeenten.

Hulp aan Lelystad (1980).

De kerk van Nijkerkerveen had ook oog voor de nood van andere kerken. Zo riep de kerk van Lelystad in 1980 hulp in voor het evangelisatiewerk onder voornamelijk vanuit Amsterdam binnenkomende bewoners. Daarvoor moest de kerk van Lelystad – ondanks financiële hulp van landelijke instanties – zelf nog fl. 4.500 opbrengen. Omdat in Nijkerkerveen de deurcollecte voor rente en onderhoud van de eigen kerk maar voor de helft voor dat doel gebruikt werd, besloot de kerkenraad in 1980 de andere helft, fl. 4.500, voor Lelystad te bestemmen. Dat leverde echter een conflict op met de Commissie van Beheer, die vond dat de deurcollecte besteed behoorde te worden voor het doel waarvoor deze was ingesteld. De Commissie trad af, maar gelukkig kon later tot overeenstemming gekomen worden. De fl. 4.500 werd in het vervolg via deurcollecten bij de gemeenteleden opgehaald.

Acties voor een ander orgel (1980 tot 1984).

Het uit 1920 daterende orgel, dat in 1960 na herstelwerkzaamheden in de kerk geplaatst was, begon langzamerhand kuren te vertonen. Vandaar dat in 1980 door de Gereformeerde Organistenvereniging een onderzoek ingesteld werd naar de kwaliteit van het instrument. De commissie was duidelijk: het orgel repareren is geld weggooien. De kerkenraad ondernam dus stappen om tot de aanschaf van een nieuw orgel over te gaan en daarom werden een orgelcommissie en een orgelfonds ingesteld. Allerlei acties werden gevoerd, zoals een autowasdag, de verkoop van kerst- en nieuwjaarskaarten en van zelfgemaakte spullen. Eind 1981 was al fl. 11.000 bijeengebracht.

Het interieur van de kerk te Nijkerkerveen met het nieuwe orgel (foto gemaakt in 2010 door Andre van Dijk).

De acties werden ook de jaren daarna voortgezet, terwijl in 1984 besloten werd daarnaast ook nog een rondgang door de gemeente te houden om renteloze aandelen ter waarde van fl. 25 te plaatsen. Deze actie bracht fl. 17.000 op en verder werd een lening van fl. 25.000 afgesloten.

Op 25 februari 1984 kon het nieuwe orgel in gebruik genomen worden in een dienst die door ds. Brederveld geleid werd. Het orgelfonds had tot en met 1987 fl. 142.370 opgebracht (voor het oude orgel werd nog fl. 2.500 ontvangen). Nu het orgel gefinancierd was werd de deurcollecte in het vervolg bestemd voor het bouwfonds.

Huissamenkomsten.

Op 25 maart 1981 werd besloten na de zomer een aantal wijk- en buurtvergaderingen (huissamenkomsten) te gaan houden. Nadat daarmee ervaringen waren opgedaan, was men van mening dat deze werkwijze in een behoefte voorzag, en dat de onderlinge band tussen gemeenteleden door deze bijeenkomsten werd verstevigd, ‘waardoor wij elkaar tot steun kunnen zijn’. Door het houden van deze bijeenkomsten voelden gemeenteleden zich meer bij de kerk betrokken en ook de jeugd werd ‘geholpen bij hun vorming binnen ons kerkverband en betrokken bij het kerkenwerk’.

Gezamenlijk met Nijkerk een predikant (1986-1990).

Na het afscheid van ds. Van Houten in 1984 werd besloten in combinatie met de kerk van Nijkerk een predikant te beroepen. Nijkerk dacht er in die tijd namelijk over een vierde predikant te beroepen, en men had dan nog enkele jaren enige ‘pastorale ruimte’ over, zodat afgesproken werd een predikant te beroepen die aan beide gemeenten verbonden zou zijn: aan Nijkerk voor 66% van de werktijd, aan de kleinere kerk van Nijkerkerveen voor de resterende 34%.

Ds. D. Riemens (*1948) van Nijkerk was van 1986 tot 1990 ook in deeltijd verbonden aan de kerk te Nijkerkerveen. (Foto: ‘130 jaar GK te Nijkerk’).

Een beroep werd uitgebracht op ds. D. Riemens (*1948) van Zoutkamp, die van 1986 tot 1990 aan beide kerken verbonden was. De predikant ging in Nijkerk wonen. De bestaande pastorie in Nijkerkerveen werd ondertussen verhuurd.

De kerk uitgebreid met vergaderlokalen (1990).

Ten behoeve van het al eerdergenoemde bouwfonds, dat in de plaats gekomen was van het orgelfonds, werden al enige tijd allerlei acties georganiseerd, zoals wolverkoop, collecten, bazaars en dergelijke. Het was namelijk nodig gebleken de kerk uit te breiden met een aantal vergaderlokalen. Nu werd ook een bouwcommissie in het leven geroepen die de plannen moest gaan maken. Nadat deze besproken en aangevuld waren kon de bouwvergunning aangevraagd worden, die in november 1990 werd afgegeven. Aannemer Van de Mheen uit Hoevelaken zorgde dat de uitbreiding gerealiseerd werd en op 14 december werd de nieuwbouw in gebruik genomen. Ondertussen gingen de acties echter gewoon door; de opbrengst daarvan was tussen 1987 en 1991 bijna fl. 123.000.

Predikantswisselingen.

Ds. D. Riemens trad in 1990 in volledige dienst bij de Gereformeerde Kerk te Nijkerk. Met ds. C.J. van der Meulen, emeritus-predikant van Bovensmilde en woonachtig te Nijkerk, werd overeengekomen dat hij op basis van vrijwilligheid hulpdiensten ging verrichten in Nijkerkerveen. Dit heeft hij van 1 september 1990 tot 6 oktober 1991 gedaan. Als opvolger van ds. Van der Meulen werd ds. E.J. Westerman (*1950) van het Friese Tzummarum parttime aan de kerk te Nijkerkerveen verbonden. Hij was van 1992 tot 2008 aan de kerk van Nijkerkerveen verbonden en vertrok toen naar de hervormde gemeente te Aalsmeer.

Ds. E.J. Westerman (*1950) was van 1992 tot 2008 aan de Gereformeerde Kerk te Nijkerkerveen verbonden.

Gezamenlijke zomeravonddiensten.

In november 1987 besloten de kerkenraden van de hervormde gemeente Eben Haëzerkerk en de Gereformeerde Kerk te Nijkerkerveen – in vervolg op hun intentieverklaring uit 1978 – een aantal activiteiten gezamenlijk uit te voeren. Daarbij werd vooral gedacht aan kanselruil, gemeenschappelijke erediensten, een bundeling van de evangelisatieactiviteiten, het organiseren van de volkskerstzang, kinderoppas, noodhulpdienst, het zendingswerk, het houden van gespreksavonden, de zondagsschool en het jeugdwerk. Ook de classis ging er in het voorjaar van 1988 mee akkoord.

Ondanks de goede samenwerking met de hervormde Eben Haëzergemeente werd in 1993 echter besloten vooralsnog geen gezamenlijke zomeravonddiensten te houden. In de zomer waren immers nogal wat gemeenteleden met vakantie en de avonddiensten raakten zo langzamerhand wat minder bezet. “De kerkenraad besloot op grond van verschillende overwegingen hiertoe niet over te gaan. De voorzichtige conclusie is, dat het goed is als kerken in Nijkerkerveen een goed contact hebben, maar dat toch ieder bouwt aan de eigen kerk”. Zes jaar later, in 1999, werd echter toch tot het houden van gezamenlijke zomeravonddiensten besloten. Er was namelijk een enquête gehouden over het voorstel om gedurende zes weken tijdens de zomervakantie gezamenlijke avonddiensten met de Eben Haëzerkerk te houden. 86% van de inzenders was daarover positief.

De hervormde Eben Haëzerkerk te Nijkerkerveen werd eind december 1980 in gebruik genomen en verving het oude kerkje met dezelfde naam uit 1956.

Landelijk Samen-op-Weg?

Voor wat betreft het landelijke Samen-op-Weg proces kwam de kerkenfusie tussen de Gereformeerde Kerken in Nederland, de Nederlandse Hervormde Kerk en de Evangelisch-Lutherse kerk in het Koninkrijk der Nederlanden steeds dichterbij. Daarvoor moest ook door de plaatselijke kerken een oordeel gegeven worden over de verschillende versies van de nieuwe kerkorde van de aanstaande fusiekerk, die aanvankelijk op papier de ‘Verenigde Protestantse Kerk in Nederland’ (VPKN) heette.

De nieuwe kerkorde hield nogal wat veranderingen in vergeleken met de destijds in gebruik zijnde kerkorde van de Gereformeerde Kerken. Zo zouden de plaatselijke kerken minder zeggenschap en zelfstandigheid krijgen. De kerkenraad besloot in 1995 met de toen voorliggende versie van de kerkorde niet akkoord te gaan. Dat werd aan de classis meegedeeld.

Een andere zaak, voortvloeiend uit het Samen-op-Wegproces, kwam in 1997 aan de orde: de kerkelijke grenzen bij te nieuw te bouwen wijk Vathorst. Dat gebied rond Hooglanderveen viel burgerlijk onder Amersfoort, maar ressorteerde voor wat de betreft de kerkelijke indeling onder Nijkerkerveen. In september 1999 werd het gebied rond Hooglanderveen (de toekomstige wijk Vathorst) overgedragen aan de SoW-gemeente Hoogland/Amersfoort-Noord. Wél werd afgesproken dat leden die zich niet thuis voelden in de nieuwe kerkelijke gemeente bij Nijkerkerveen konden blijven.

Projecten (1997-2006).

De gereformeerde kerk te Nijkerkerveen in 2010 (foto: Reliwiki, Andre van Dijk).

Ondertussen werden geregeld allerlei projecten gehouden ten dienste van hulp aan andere landen. Zo werd in 1997 een brillenproject voor Ghana georganiseerd. Aan brillen was in dat land grote behoefte, zodat in ons land een actie werd opgezet om afgedankte brillen in te zamelen. Ook in de hal van de kerk in Nijkerkerveen werd een doos geplaatst. ** In hetzelfde jaar werd meegewerkt aan het project ’Help de straatkinderen uit de goot’. Voor het kindertehuis ‘Zhan Phan Ling’ in India werd ruim fl. 6.100 bijeengebracht, in samenwerking met de plaatselijke Van Rootselaarschool en de Eben Haëzerkerk. ** In 1998 werd, weer in samenwerking met de school en de Eben Haëzerkerk, fl. 5.100 bijeengebracht voor hulp aan vervolgde christenen in Islamitische landen. **  Ook werd een project gesteund voor de bouw van een nieuwe school in Freetown (Sierra Leone). **  Overigens werd in september 2006 samen met de Eben Haëzerkerk met de ‘Alphacursus’ gestart. Een commissie bestaande uit leden van de evangelisatiecommissies van beide kerken, aangevuld met andere gemeenteleden, trof de nodige voorbereidingen. De Alphacursus is bestemd voor mensen die voor het eerst of uitgebreider kennis willen maken met het christelijk geloof.

Logo van de Alphacursus.

Pastorale zorg.

Net als in veel andere kerken bleek het zo langzamerhand ook in Nijkerkerveen moeilijk te worden voldoende gemeenteleden te vinden, die het ambt van ouderling op zich wilden of konden nemen. Vandaar dat de kerkenraad een ander middel voor de pastorale zorg overwoog: het aanstellen van pastorale werk(st)ers, gemeenteleden die zich best voor de kerk wilden inzetten, en dan speciaal voor het bezoekwerk enz., maar het ouderlingschap als een te zware belasting ervoeren. Met ondersteuning van één van de ouderlingen werden aan de pastorale werk(st)ers zes à zeven gezinnen toevertrouwd. Naast hun werkzaamheden hadden “de twee jongerengemeentekringen en de zondagavondkring zich bereid verklaard de pastorale verantwoordelijkheid voor elkaar te willen dragen en daarnaast de pastorale zorg voor enkele adressen op zich te nemen. Rode draad bij het geheel is: ‘Omzien naar elkaar’.”

– Ondertussen liep het kerkbezoek terug, zodat vanaf 1 januari 2002 afzetkoorden gebruikt werden om de achterste vijf banken in bepaalde diensten af te sluiten, zodat de gemeenteleden wat dichter bij elkaar zaten. Vandaar dat sommigen deze ‘afzetkoorden’ liever ‘liefdekoorden’ noemden.

– In hetzelfde jaar werd overgegaan tot de uitgave van een eigen kerkelijk maandblad. Dat was min of meer noodzakelijk geworden door de opheffing – per 1 januari dat jaar – van het wekelijkse Veluws Kerkblad. Weliswaar was de overgang van een week- naar een maandblad even wennen, maar het voordeel was dat veel meer eigen nieuws konden worden opgenomen en alles bovendien in eigen beheer bleef.

De Kerkenfusie.

Het eerste Samen-op-Weg logo.

Per 1 mei 2004 werd het dan eindelijk werkelijkheid: de hierboven al genoemde kerkenfusie tussen gereformeerden, hervormden en lutheranen. De definitieve naam van de kerk was inmiddels bekend: ‘Protestantse Kerk in Nederland’ (PKN). En over de stand van zaken met betrekking tot deze fusie werden de plaatselijke kerken en gemeenten geraadpleegd. Op 1 oktober 2003 kwamen daarom ook in Nijkerkerveen gemeenteleden bij elkaar om daarover te spreken.

In grote lijnen leek er niet veel te veranderen. De plaatselijke kerk zou zelf beleid kunnen bepalen voor wat betreft de kinderdoop, de viering van het Heilig Avondmaal, de inzegening van andere relaties dan het huwelijk tussen man en vrouw, enz. Ook de naam ‘Gereformeerde Kerk te Nijkerkerveen’ kon gewoon blijven bestaan. Wel zou er meer toezicht van bovenaf komen en de samenstelling van de kerkenraad veranderde enigszins, want er kwamen nu ook kerkrentmeesters. Inmiddels was de dienstverlening van de drie kerkgenootschappen, die eerst nog gescheiden plaatsvond (de Gereformeerde Kerken hadden het spreekwoordelijke Dienstencentrum in Leusden), inmiddels in een voormalig kazernegebouw samengevoegd tot een nieuw Landelijk Dienstencentrum in Utrecht.

Het bekendste Samen-op-Weg logo.

In de loop van de tijd waren hier en daar echter bezwaren naar voren gekomen tegen de voorgenomen fusie van de drie kerken. Zowel in de Hervormde Kerk als in de Gereformeerde Kerken waren gemeenten die zich niet akkoord verklaarden met de fusie en zich in een eigen kerkverband organiseerden, waardoor ze niet toetraden tot de PKN, terwijl men zich beschouwde als de voortzetting ervan. Zo ontstond uit de Gereformeerde Kerken een (klein) nieuw kerkverband onder de naam Voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland’ (vGKN), en van de Hervormde Kerk scheidde zich de ‘Hersteld Hervormde Kerk’ af. Andere kerken en gemeenten pleitten (voorlopig) voor een federatie in plaats van een fusie.

Het kerkzegel van de vGKN.

De gemeenteleden in Nijkerkerveen konden zich over het algemeen niet verenigen met de gang van zaken rond de kerkenfusie. Daarom deelde de kerkenraad na verscheidene vergaderingen daarover te hebben gehouden aan de Generale Synode mee dat hij, ‘na de gemeente gehoord te hebben, op het standpunt staat geen instemming te kunnen betuigen met het genomen verenigingsbesluit. De voornaamste angst is dat kerken of (groepen van) gemeenteleden niet mee zullen kunnen gaan en dat er scheuringen gaan komen’. Wel besloot de kerkenraad dat hij zich van de Protestantse Kerk níet zou afscheiden, als de generale synode eenmaal uitgesproken had tot fusie te zullen overgaan.

Zo ongeveer het laatste SoW-logo.

In 2005 werd door de kerkenraad een door de PKN vereiste zogenaamde ‘plaatselijke regeling’ opgesteld. Daarin werd onder veel meer bepaald, dat in de kerk te Nijkerkerveen alleen belijdende leden de doopvragen mogen beantwoorden en aan het avondmaal mogen deelnemen. Ook werd bepaald dat geen andere levensverbintenissen dan het huwelijk tussen man en vrouw zouden worden ingezegend.

Predikantswisseling.

In januari 2004 herdacht de gemeente met de predikant, ds. Westerman, dat hij in januari 25 jaar geleden predikant geworden was (in het Friese Tzummarum). Ter gelegenheid daarvan werd een speciale jubileumdienst met genodigden georganiseerd. Ds. Westerman nam in 2008, na zestien en een half jaar in ‘het Veen’ te hebben gewerkt, een beroep aan naar de hervormde gemeente te Aalsmeer (wijk Dorp). Op 25 mei dat jaar nam hij afscheid met een preek naar aanleiding van ‘Het zaad, de lamp en de maat’.

Dus ging een zevenkoppige beroepingscommissie aan de slag. Op de gemeentevergadering van 11 juni 2008 werd besloten een predikant voor 50% te beroepen. Dat was te doen, omdat besloten was de avonddiensten in Nijkerkerveen met ingang van 1 september te laten vervallen, zodat minder gebruik gemaakt behoefde te worden van gastpredikanten. Ook de gezamenlijke avonddiensten met de Eben Haëzerkerk kwamen met ingang van 2009 te vervallen.

Ds. J.P. Helder (2009-2017).

In november 2008 werd besloten een beroep uit te brengen op ds. J.P. Helder (*1957), sinds oktober 2002 predikant in bijzondere dienst als missionair predikant te Arapoti in Brazilië. Op zondag 15 maart 2009 deed de predikant intrede in Nijkerkerveen. De pastorie werd met hulp van veel vrijwilligers opgeknapt, zodat het predikantsgezin in april zijn intrek in de pastorie kon nemen. De vroegere maandelijkse collecte voor de preekvoorziening (voor de betaling van gastpredikanten) werd omgezet in een collecte voor de ‘instandhouding van de predikantsplaats’.

Het interieur in 2010, gezien vanaf het liturgisch centrum (foto: Reliwiki, Andre van Dijk).

Datzelfde jaar werd een begin gemaakt met de organisatie van zgn. themadiensten over bepaalde onderwerpen of thema’s. Maar in 2013 werd geconstateerd dat met de ‘huidige opzet de doelgroepen niet worden bereikt. De kerkenraad komt, na de meningen van de vergadering te hebben geëvalueerd, tot inzicht, dat het organiseren van themadiensten op andere tijdstippen de voorkeur verdient’. Besloten werd de diensten als volgt in te vullen: drie themadiensten in de ochtend, één gezamenlijke openluchtdienst in de middag, één jeugddienst rond of in de middag en één gezamenlijke jeugddienst met de Eben Haëzerkerk.

In die hervormde Eben Haëzerkerk werden door ds. Helder in 2010 en 2011 trouwens hulpdiensten verricht, in verband met het vertrek van de predikant van die kerk, ds. Schormans.

Ds. Helder bleef tot februari 2017 aan de Gereformeerde Kerk van Nijkerkerveen verbonden en nam in een dienst op de 19de van die maand afscheid wegens vertrek naar de kerk te Scherpenzeel, net na de datum waarop de kerk van Nijkerkerveen vijftig jaar eerder geïnstitueerd was.

De ledentallen van de Gereformeerde Kerk te Nijkerkerveen.

De ledentallen van de Gereformeerde Kerk te Nijkerkerveen tussen 1967 en 2017.

Bronnen:

W. Blom, Hoe het verder ging. Geschiedenis van de Gereformeerde Kerk te Nijkerkerveen, 1976 – 2013. Deel 2. Nijkerkerveen, 2013

W. Klok-Van Dasselaar, 130 jaar Gereformeerde Kerk Nijkerk. Kruiskerk – Goede Herderkerk – Gereformeerde Kerk Nijkerkerveen. Nijkerk, 2017

G. Morsink, Hoe het groeide. 13 juli 1951 – 13 juli 1976. Nijkerkerveen, 1976

© 2017. GereformeerdeKerken.info