Inleiding.

In het Centraal Weekblad ten dienste van de Gereformeerde Kerken in Nederland troffen we – in de nummers van 2, 9, 16 en 23 juli en 20 augustus 1960 – de volgende korte berichten over plaatselijke kerken aan (de redactie van GereformeerdeKerken.info plaatste tussen [vierkante haakjes] enkele aanvullingen en verduidelijkingen, in en onder de nu volgende berichten):

Tweede kerk voor Moerwijk.

Ten behoeve van de tweede kerk die men te ‘s-Gravenhage-Moerwijk voornemens is te bouwen (aan het Westhovenplein), zal een geldlening van fl. 60.000 worden aangegaan. De totale bouwsom wordt geraamd op fl. 360.000. Door eigen middelen, bijdragen en subsidie is hiervan momenteel ongeveer drie ton beschikbaar, zodat het resterende bedrag van fl. 60.000 moet worden geleend. De gedachten van de Commissie van Beheer gaan uit naar een lening met een looptijd van 30 à 40 jaar, waarbij betaling van rente en aflossing zal geschieden in jaarlijkse of halfjaarlijkse annuïteiten met een rentevoet van 5%.

(2 juli 1960)

[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – De kerk die in dit artikel bedoeld wordt is de Cypreskerk, die in 1962 door de Gereformeerde Kerk in gebruik genomen werd. Het kerkgebouw staat aan de Raaphorstlaan (vlak bij het Westhovenplein), en is inmiddels in gebruik bij de Pinkstergemeente Morgenstond Cypres.

Ds. Steen legde eerste steen.

Ds. G.M.W. Steen [1923-2005] heeft de eerste steen gelegd van de in aanbouw zijnde kerk te Marknesse in de Noordoostpolder. De plechtigheid werd bijgewoond door een groot aantal gemeenteleden, de bouwcommissie, de architect, de heer Th. G. Verlaan, en de aannemers. Op een gemeenteavond, die aan deze eerstesteenlegging verbonden was, heeft de architect een nadere uitleg gegeven van het te bouwen project.

(2 juli 1960)

[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – De gereformeerde kerk aan het Noordeinde 3, die in 1960 in gebruik genomen werd, is inmiddels buiten gebruik gesteld en gesloopt. Het orgel ging naar de Nederlands Gereformeerde Goede Herderkerk te Heerenveen.]

Auto voor ds. Toornvliet.

Een groep ’interkerkelijke vrienden’ heeft aan ds. G. Toornvliet [1908-1981] te Bloemendaal een auto aangeboden. Naar aanleiding van zijn preken voor de radiozender Bloemendaal is er zo langzamerhand een soort radiogemeente ontstaan die ds. Toornvliet soms noodzaakt bezoeken af te leggen in allerlei delen van het land. Om dit werk zo vlot mogelijk te kunnen doen verlopen heeft een comité van vrienden het plan opgevat de radiopastor een auto aan te bieden. In een actie van twee weken was het benodigde geld bij elkaar!

(9 juli 1960)

Bouwterrein aangeboden.

Het gemeentebestuur van Middelburg heeft aan de kerkenraad aldaar een terrein aangeboden voor het bouwen van een nieuwe kerk. Dit terrein ligt ongeveer in het centrum van Stromenwijk-’t Zandt-Griffioen, in welke wijken in de toekomst ongeveer 10.000 mensen zullen gaan wonen. Gezien het feit dat geen enkel ander terrein beschikbaar is, besloot de kerkenraad unaniem in principe op dit aanbod in te gaan.

(9 juli 1960)

[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Het betreft hier de Morgensterkerk, die in 1966 als gereformeerde Getuigeniskerk gebouwd werd; deze is inmiddels in 2016 buiten gebruik gesteld.]

Architecten benoemd.

Overeenkomstig het advies van de bouwcommissie heeft de kerkeraad van Schiedam aan het architectenbureau Swaneveld en Goslinga opdracht gegeven een definitief ontwerp te maken voor de bouw van een nieuwe kerk, de zogenaamde Nieuwlandkerk. Deze kerk zal 650 zitplaatsen tellen. Met inbegrip van wijkcentrum en kosterswoning zullen de kosten ruim fl. 600.000 bedragen.

[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – In de Albardastraat 67, in de Nieuwlandwijk, werd overeenkomstig de plannen de Magnalia Deïkerk gebouwd (hierboven Nieuwlandkerk genoemd). De kerk werd in 1963 in gebruik genomen en is in 2011 buiten gebruik gesteld.]

(9 juli 1960)

Bezoek uit Amerika.

Onder Lutten lazen wij: “Er hield een auto stil bij de kerk en een dame en heer bekeken de kerk zeer aandachtig. Even later belden zij aan de pastorie. Het bleken Amerikanen te zijn, die hun reden hadden voor het kijken naar deze kerk.

Een zoon van ds. [J.] Robbert [1857-1922], die van 1890 tot 1893 predikant in Lutten was en van hier emigreerde naar Amerika, stond met zijn vrouw voor mijn deur, en was later binnen. Hij zelf was hier niet geboren, een oudere broer wel. Ds. Robbert is op 60-jarige leeftijd overleden. Van zijn zes zonen is geen enkele predikant geworden. Maar de kerkelijke belangstelling, ook voor de kerk van Lutten, is gebleven”.

(16 juli 1960)

Decentralisatie in Apeldoorn.

De kerk van Apeldoorn zal worden gedecentraliseerd. In overeenstemming met de besluiten die de jongste Generale Synode van Utrecht heeft genomen inzake het grote-stadsvraagstuk, heeft de kerkeraad besloten over te gaan tot een functionele verdeling van de kerkeraadswerkzaamheden over een Kerkeraad voor Algemene Zaken en een zestal wijkkerkeraden. Dit laatste aantal van zes zal wordt uitgebreid, zodra er een nieuwe gewone predikantsplaats wordt gesticht. Deze decentralisatie zal ingaan op 1 september a.s. Voor zover wij konden nagaan is Apeldoorn de eerste kerk die aldus uitvoering gaf aan de mogelijkheden die de generale synode opende om de massaliteit in de grote-stads-kerk te doorbreken.

(16 juli 1960)

Grammofoonplaat voor kerkbouw.

In samenwerking met de Stichting Steun Kerkbouw is in Vlaardingen een grammofoonplaat gemaakt waarvan de opbrengst ten goede komt aan de kerkbouw in deze stad. Na de middagdienst werd voor dit doel in de Pniëlkerk een samenzangbijeenkomst gehouden waaraan het meisjeskoor Cantabile meewerkte.

(16 juli 1960)

[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Zo werd in 1961 aan de professor Mekelstraat in Vlaardingen de Maranathakerk in gebruik genomen. Deze werd overigens in 1985 buiten gebruik gesteld].

Restauratie in Rijswijk.

In Rijswijk (ZH) is een begin gemaakt met de restauratie van de kerk aan de Laan Hofrust. Het interieur zal geheel worden gemoderniseerd en het orgel wordt verplaatst naar de achtergalerij. De voorgevel van het bedehuis wordt grotendeels vernieuwd, terwijl verder een nieuwe ingang op het bouwprogramma van architect M. Zonnevijlle staat. Het middenpad in de kerk zal tot het verleden gaan behoren, want het is de bedoeling een betere ruimteverdeling te bewerkstelligen door twee zijpaden, waartussen lange banken worden geplaatst.

Over vier of vijf maanden hoopt men de kerk weer in gebruik te kunnen nemen. De kosten voor de restauratie worden geraamd op ongeveer fl. 200.000.

(16 juli 1960)

Eerste paal voor centrum.

Op een terrein aan de Kooilaan is de eerste paal geslagen voor een wijkcentrum van de kerk in Leiden-Noord. Dit karwei werd verricht door de heer C. Kralt, ouderling van de wijk en lid van de Commissie van Beheer. Met de hulp van een heier ging het voor hem ongewone werk hem opmerkelijk vlot af.

(16 juli 1960)

[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info –  In afwachting van de bouw van deze kerk in ‘plan Noord’ werden kerkdiensten gehouden in de Rooms-Katholieke school aan de Timorstraat. De hier bedoelde Petrakerk werd gebouwd aan de Surinamestraat in het noorden van de stad, iets ten westen van de hierboven vermelde Kooilaan. De kerk werd overigens in 1993 buiten gebruik gesteld].

Samen beroepen.

De kerken van Benschop en IJsselstein hebben besloten gezamenlijk een predikant te beroepen. De kerk van Benschop telt op het ogenblik 178, die van IJsselstein 247 leden.

In de kerk van Benschop verricht ds. C. de Kruijk [1929-1960], emeritus-predikant, hulpdiensten. De kerk van IJsselstein werd het laatst gediend door ds. P. van der Sluis [1887-1973], die op 1 november 1957 met emeritaat is gegaan.

(23 juli 1960)

Zes predikanten voor Hilversum.

Nadat de visitatoren van de classis de kerkeraad van Hilversum er op hadden gewezen dat het huidige predikantenaantal van vijf beslist onvoldoende moet worden geacht voor de bearbeiding van de bijna 6.200 leden tellende gemeente, heeft de kerkeraad uitgesproken dat het stichten van een zesde predikantsplaats noodzakelijk is. Dit betekent dus, dat de kerk nu twee vacatures heeft, want de plaats die openviel toen ds. J. Thomas [1910-2001] tot predikant in algemene dienst werd benoemd, is ook nog niet vervuld

(23 juli 1960)

Kerkplafond kwam naar beneden.

In de Burgwalkerk te Kampen is boven de galerij aan de zijde van de consistorie een deel van het plafond naar beneden gekomen. In verband hiermee is een onderzoek ingesteld of ook op andere plaatsen van het plafond zoiets kan worden verwacht. De diensten zijn voorlopig verschoven naar de Westerkerk.

(23 juli 1960)

Contact verbroken.

Na enige correspondentie tussen de gereformeerde en de vrijgemaakt-gereformeerde kerkeraad te Hillegersberg-Terbregge is gebleken dat een samenspreking niet mogelijk is en dat de briefwisseling niet kan worden voortgezet.

De vrijgemaakte broeders waren van oordeel ‘dat er momenteel geen basis is voor een samenspreking’. Daarop werd door de gereformeerde kerkeraad nog een laatste brief verzonden, die deze slotzin bevatte: ‘Onzerzijds zullen wij volharden in het streven naar hereniging van wat naar onze overtuiging bijeen hoort’.

(23 juli 1960).

[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – In de Salvatorkerk, die in 1959 in gebruik genomen werd, werd de laatste dienst gehouden op 26 juni 2016. Aanvankelijk werd de kerk gebruikt als PKN-kerk, nadat in 2002 de hervormde Messiaskerk buiten gebruik gesteld werd, maar de Protestantse Gemeente bouwde toen de gezamenlijke Fonteinkerk, waar op 2 juli 2016 de eerste dienst gehouden werd.]

Nieuwe kerk voor Bruinisse.

De kerk van Bruinisse heeft van het Nationaal Rampenfonds een subsidie toegezegd gekregen voor de bouw van een nieuwe kerk. Het kerkgebouw heeft door zoutschade ten gevolge van de stormramp-1953 namelijk zo geleden dat het door een nieuw moet worden vervangen. De nieuwe kerk zal op dezelfde plaats worden gebouwd.

(23 juli 1960)

[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – In feite werd het een ingrijpende verbouwing. Het zoute water had zowel in het kerkgebouw als in de pastorie huisgehouden. Het duurde tot 1962 voor de kerk ingrijpend verbouwd werd. De consistorie – tussen kerkgebouw en pastorie – werd gesloopt. Tegen de binnenmuur van de kerk werd een nieuwe steen gemetseld om het salpeter te bedekken. De nieuwe gele stenen werden gemaakt uit gemalen puin van het gebombardeerde centrum van Rotterdam. Ook werd een centrale verwarming geplaatst in plaats van een grote kachel in de kerk. Het aantal zitplaatsen werd teruggebracht tot ongeveer 160. In november 1962 werd de kerk opnieuw in gebruik genomen.]

Huidige dansvormen afgekeurd.

Op enkele huisbezoeken in Geleen was de vraag naar voren gekomen ‘hoe te oordelen over het dansen’. Naar aanleiding daarvan heeft de kerkenraad een commissie ingesteld om zich over dit vraagstuk te laten voorlichten. Als resultaat van de besprekingen in commissie en kerkeraad  kwam naar voren dat de moderne parendansen zodanige lichamelijke en geestelijke gevaren met zich meebrengen kunnen dat deze vorm van ontspanning beslist ontraden moet worden.

Met nadruk wilde de kerkeraad er op wijzen dat een ieder verantwoordelijkheid draagt, niet alleen voor eigen geestelijk en zedelijk leven, maar ook voor dat van anderen. Ook de naaste mag door ons, voor zover dat van ons afhangt, niet in verzoeking gebracht worden. En voor zover ook een kerkeraad verantwoordelijkheid draagt voor de richting waarin het leven der gemeente ten aanzien van ontspannings- en vermaaksvormen zich ontwikkelt, meent de kerkeraad dat het de richting van het parendansen niet uit moet.

(20 augustus 1960)

Uitgebreide restauratie.

Het kerkgebouw in Andel (Noord-Brabant) heeft een uitgebreide restauratie ondergaan en is nu weer in gebruik. Bij de heringebruikneming gewaagde een van de sprekers over ‘het mooiste verbouwde kerkje uit de hele omgeving’. Men komt nu de kerk binnen door een ruime, keurige hal, die door een onzichtbare glazen wand van het eigenlijke kerkgebouw gescheiden is. De voor- en achtergevel zijn zachtgroen en de zijgevels gebroken wit. Het liturgisch centrum bestaat uit de preekstoel die in de zijkant van de ’aandachtswand’ is geplaatst. In het midden van deze voorgevel is een smeedijzeren symbool aangebracht.

Vóor de wand staat het nieuwe doopvont (een geschenk van de voormalige predikanten van Andel) en schuin daarvoor een permanente avondmaalstafel. De galerij is vergroot, zodat er nu naast het orgel ruim 50 zitplaatsen zijn. Het nieuwe orgel zal omstreeks Kerstmis in gebruik kunnen worden genomen. Het wordt gebouwd door Pels en Zoon te Alkmaar. De restauratie is verricht onder leiding van architect M. Oostlander uit Gorinchem.

(20 augustus 1960).

Van vakantie terug.

‘Na ongeveer twee jaar vakantie is de haan weer op de toren teruggekeerd’, aldus lezen wij over de kerk te Exmorra [Frl.]. ‘Prachtig blinkend staat hij nu op de gerestaureerde toren. ’t Heeft allemaal lang geduurd, maar ‘t kwam dan toch zo ver dat op een dag alle mensen met de neus in de lucht langs de pastorie fietsten, allemaal in bewondering voor de nieuwe toren’.

(20 augustus 1960)

[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – De kerk is in 1992 buiten gebruik gesteld.]

Nog een ‘haan-bericht’.

Ook in Tjerkwerd [Frl.] heeft het kerkgebouw een opknapbeurt ondergaan. Daarover werd in de kerkbode meegedeeld: ‘Wat is schilderen eigenlijk een prachtig vak: ’t wordt er altijd mooier van. Broeder Mulder heeft wel eer van z’n werk. Bekijk de voordeuren eens. U kunt er zich in spiegelen. Ook het torentje is met levensgevaar weer bekroond met de enige tijd geleden gesneuvelde haan. En hebt u de mat voor de preekstoel al gezien? Voor weinig geld is ‘t toch zo aardig opgeknapt! – Ik heb nog eens nagekeken waarom men eigenlijk een haan op een toren zet als windwijzer en niet iets anders. Dit is waarschijnlijk geen christelijke uitvinding. De haan is het symbool van de waakzaamheid en de verdrijver van duisternis en boze geesten, daar hij door zijn gekraai het licht oproept. Wel, daarom staat hij dus op de torens. Ik zou er liever een kruis op zeten, of een vis, het oud-christelijke Christus-teken. Maar ja… traditie…’

(20 augustus 1960)

’t Wordt nu werkelijkheid.

De plannen die in De Krim [Ov.] bestonden tot restauratie van het kerkgebouw zullen nu werkelijkheid worden. De aanbesteding heeft plaats gehad en het werk is opgedragen aan de aannemer. De kosten zullen in totaal ruim fl. 40.000 bedragen.

(20 augustus 1960)

Bronnen:

Centraal Weekblad ten dienste van De Gereformeerde Kerken in Nederland, 2, 9, 16 en 23 juli  en 20 augustus 1960