V/m. Geref. Kerk Balkbrug blijft protestants kerkelijk centrum

De Protestantse Gemeente te Oud Avereest-Balkbrug, in 2015 met ongeveer 1.300 leden, ontstond in 2009 door de fusie van de Gereformeerde Kerk Avereest-Balkbrug en de hervormde gemeente Oud Avereest-Balkbrug.

De in 1934 in gebruik genomen gereformeerde kerk in Balkbrug.
De in 1934 in gebruik genomen gereformeerde kerk in Balkbrug.

De gemeente had toen de beschikking over twee kerkgebouwen: de hervormde Reestkerk in Oud-Avereest (aan de weg tussen Balkbrug en IJhorst) en de gereformeerde Brugkerk aan de Zwolseweg in het nabijgelegen Balkbrug. De vraag was hoe de Protestantse Gemeente de gebouwenkwestie zou aanpakken. Volgens onze zegslieden werd een en ander destijds opgelost op een manier die voor de meeste gemeenteleden zeer acceptabel is.

De gereformeerde Brugkerk in Balkbrug voldeed het best aan de wensen om het florerende gemeenteleven verder vorm te geven. Maar ook de Reestkerk wilde men niet kwijt. Daarom werd besloten dat de Reestkerk weliswaar eigendom van de Protestantse Gemeente bleef, maar dat de kosten voor het in stand houden daarvan door de exploitatie van de kerk moesten worden opgebracht. Een stichting werd opgericht, Vrienden van de Reestkerk, die de kerk van de Protestantse Gemeente huurt. Wil de kerkelijke gemeente de kerk voor bepaalde activiteiten gebruiken, dan moet ze de kerk terughuren. Voor het overige wordt de Reestkerk verhuurd voor onder meer huwelijken, begrafenissen, congressen en concerten, waarmee men het onderhoud van de kerk hoopt te kunnen bekostigen. De kerk werd overigens tussen 2012 en 2015 grondig gerestaureerd.

De voormalig gereformeerde Brugkerk werd uitgekozen voor de reguliere kerkdiensten en de andere kerkelijke activiteiten.

De ‘Gereformeerde Kerk Avereest-Balkbrug’ heette tot 1959 ‘Gereformeerde Kerk Avereest’, en ontstond in 1894 vanuit de Gereformeerde Kerk te Dedemsvaart.

De rond 1920 gebouwde gereformeerd poastorie in Balkbrug, Zwolseweg 26.
De rond 1920 gebouwde gereformeerde pastorie in Balkbrug, Zwolseweg 26.

Het begon met een Kruisgemeente (1861-1869).

In 1861 bestond in Avereest-Balkbrug een zogenaamde Gereformeerde Gemeente onder ’t Kruis. Ze hadden vermoedelijk een eigen kerkgebouwtje.

Hoe die gemeente ontstond? Rond 1838 waren in de landelijke Christelijke Afgescheiden Kerk meningsverschillen ontstaan over onder meer het ambtsgewaad van de predikanten en over het wel of niet aanvragen van ‘vrijheid van godsdienst’ bij de overheid (de Afgescheidenen werden in de begintijd immers vanwege de overheid vervolgd). De tegenstellingen waren er de oorzaak van dat een scheuring in de Afgescheiden gelederen ontstond. Zij die tégen het aanvragen van erkenning bij de overheid waren en vóor het behoud van de ambtskledij van de predikanten (driekante steek, halflange jas, kniebroek, lange kousen, bef, schoenen met gesp) organiseerden zich als Gereformeerde Kerk onder ’t Kruis en bleven als zodanig onderhevig aan de vervolgingen door de overheid; de anderen bleven zich Christelijke Afgescheidene Gemeenten noemen en konden hun godsdienstoefeningen na verloop van tijd ongestoord houden, overigens voor zover en pas nadat ze vrijheid hadden aangevraagd.

In 1861 kwam het ook in Avereest-Balkbrug tot de instituering van een ‘Kruisgemeente’, waartoe ook enkele gezinnen uit Dedemsvaart behoorden. Deze Kruisgemeente bestond overigens slechts acht jaar, want in 1869 werd ze opgeheven, omdat in dat jaar een landelijke fusie plaatsvond tussen de gemeenten die in 1838 uit elkaar gingen. De Kruisgemeente te Avereest-Balkbrug voegde zich bij de gemeente te Dedemsvaart. De naam van de landelijke verenigde kerk was toen Christelijke Gereformeerde Kerk.

Gereformeerde Kerk te Avereest-Balkbrug (1894).

Ds. J. Offringa (1847-1928) van Dedemsvaart.
Ds. J. Offringa (1847-1928) van Dedemsvaart.

Voordat op 28 augustus 1894 de Gereformeerde Kerk te Avereest-Balkbrug ontstond, werden in Oud Avereest al regelmatig eens per zondag middagdiensten gehouden voor in die omgeving woonachtige christelijke gereformeerden, die tot de kerk van Dedemsvaart behoorden; ze bezochten de ochtenddiensten overigens gewoon in de kerk van de Christelijke Gereformeerde Gemeente te Dedemsvaart. Ds. J. Offringa (1847-1928) van Dedemsvaart ging in de diensten in Oud Avereest vaak voor.

Deze predikant heeft dan ook bevorderd dat in 1894 voor de inwoners van de streek rond Oud Avereest en Balkbrug een eigen Gereformeerde Kerk geïnstitueerd werd. Twee jaar later, in 1896,  werd zelfs een eigen kerkje in gebruik genomen, op dezelfde plaats aan de Zwolseweg in Balkbrug als waar tegenwoordig de v/m. gereformeerde Brugkerk staat. De oude kerk werd gebruikt totdat in 1934 de huidige kerk gebouwd werd. In 1951 werd de Brugkerk uitgebreid.

De huidige protestantse kerk te Balkbrug.
De huidige protestantse kerk te Balkbrug.

Bron onder meer:

J. Moes, Werp uw brood uit op het water … Momenten uit 150 jaar Gereformeerd Kerkelijk leven (…) te Dedemsvaart. Dedemsvaart, 1986